PAULUS EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM DEI
UNA CUM SACROSANCTI CONCILII PATRIBUS
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
LUMEN GENTIUM
CONSTITUTIO DOGMATICA DE ECCLESIA
AAS 57 (1965) 5-75
CAPUT I
DE ECCLESIAE MYSTERIO
1. LUMEN GENTIUM cum sit
Christus, haec Sacrosancta Synodus, in Spiritu Sancto congregata, omnes homines
claritate Eius, super faciem Ecclesiae resplendente, illuminare vehementer
exoptat, omni creaturae Evangelium annuntiando (cf. Mc. 16, 15). Cum autem
Ecclesia sit in Christo veluti sacramentum seu signum et instrumentum intimae
cum Deo unionis totiusque generis humani unitatis, naturam missionemque suam
universalem, praecedentium Conciliorum argumento instans, pressius fidelibus
suis et mundo universo declarare intendit. Condiciones huius temporis huic
Ecclesiae officio urgentiorem vim addunt, ut nempe homines cuncti, variis hodie
vinculis socialibus, technicis, culturalibus arctius coniuncti, plenam etiam
unitatem in Christo consequantur.
2. Aeternus Pater, liberrimo et
arcano sapientiae ac bonitatis suae consilio, mundum universum creavit, homines
ad participandam vitam [6] divinam elevare decrevit, eosque lapsos in Adamo non
dereliquit, semper eis auxilia ad salutem praebens, intuitu Christi,
Redemptoris, «qui est imago Dei invisibilis, primogenitus omnis creaturae»
(Col. 1, 15). Omnes autem electos Pater ante
saecula «praescivit et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut
sit ipse primogenitus in multis fratribus» (Rom. 8, 29). Credentes autem in Christum convocare statuit in sancta Ecclesia, quae iam
ab origine mundi praefigurata, in historia populi Israel ac foedere antiquo
mirabiliter praeparata,[1]
in novissimis temporibus constituta, effuso Spiritu est manifestata, et in fine
saeculorum gloriose consummabitur. Tunc autem, sicut apud sanctos Patres
legitur, omnes iusti inde ab Adam, «ab Abel iusto usque ad ultimum electum»[2]
in Ecclesia universali apud Patrem congregabuntur.
3. Venit igitur Filius, missus a
Patre, qui nos in Eo ante mundi constitutionem elegit ac in adoptionem filiorum
praedestinavit, quia in Eo omnia instaurare sibi complacuit (cf. Eph. 1, 4-5 et
10). Christus ideo, ut voluntatem Patris impleret, regnum caelorum in terris
inauguravit nobisque Eius mysterium revelavit, atque oboedientia sua
redemptionem effecit. Ecclesia, seu regnum Christi iam praesens in mysterio, ex
virtute Dei in mundo visibiliter crescit. Quod exordium et incrementum
significantur sanguine et aqua ex aperto latere Iesu crucifixi exeuntibus (cf.
Io. 19, 34), ac praenuntiantur verbis Domini de morte sua in cruce: «Et ego, si
exaltatus fuero a terra, omnes traham ad meipsum» (Io. 12, 32 gr.). Quoties
sacrificium crucis, quo «Pascha nostrum immolatus est Christus» (1 Cor. 5, 7),
in altari celebratur, opus nostrae redemptionis exercetur. Simul sacramento
panis eucharistici repraesentatur et efficitur unitas fidelium, qui unum corpus
in Christo constituunt (cf. 1 Cor. 10, 17). Omnes homines ad hanc vocantur
unionem cum Christo, qui est lux mundi, a quo procedimus, per quem vivimus, ad
quem tendimus.
4. Opere autem consummato, quod
Pater Filio commisit in terra faciendum (cf. Io. 17, 4), missus est Spiritus
Sanctus die Pentecostes, ut Ecclesiam iugiter sanctificaret, atque ita
credentes per Christum in [7] uno Spiritu accessum haberent ad Patrem (cf. Eph. 2, 18).
Ipse est Spiritus vitae seu fons aquae salientis in vitam aeternam (cf. Io. 4,
14; 7, 38-39), per quem Pater homines, peccato mortuos, vivificat, donec eorum
mortalia corpora in Christo resuscitet (cf. Rom. 8, 10-11). Spiritus in Ecclesia et in cordibus fidelium tamquam
in templo habitat (cf. 1 Cor. 3, 16; 6, 19), in eisque orat et testimonium
adoptionis filiorum reddit (cf. Gal. 4, 6; Rom. 8, 15-16 et 26). Ecclesiam, quam in omnem veritatem inducit (cf. Io. 16,
13) et in communione et ministratione unificat, diversis donis hierarchicis et
charismaticis instruit ac dirigit, et fructibus suis adornat (cf. Eph. 4,
11-12; 1 Cor. 12, 4; Gal. 5, 22). Virtute
Evangelii iuvenescere facit Ecclesiam eamque perpetuo renovat et ad consummatam
cum Sponso suo unionem perducit.[3]
Nam Spiritus et Sponsa ad Dominum Iesum
dicunt: Veni! (cf. Apoc. 22, 17). Sic apparet universa Ecclesia sicuti «de
unitate Patris et Filii et Spiritus Sancti plebs adunata».[4]
5. Ecclesiae sanctae mysterium
in eiusdem fundatione manifestatur. Dominus enim Iesus Ecclesiae suae initium
fecit praedicando faustum nuntium, adventum scilicet Regni Dei a saeculis in
Scripturis promissi: «Quoniam impletum est tempus, et appropinquavit regnum
Dei» (Mc. 1, 15; cf. Mt. 4, 17). Hoc vero
regnum in verbo, operibus et praesentia Christi hominibus elucescit. Verbum
nempe Domini comparatur semini, quod in agro seminatur (cf. Mc. 4, 14): qui
illud cum fide audiunt et Christi pusillo gregi (cf. Lc. 12, 32) adnumerantur,
regnum ipsum susceperunt; propria dein virtute semen germinat et increscit
usque ad tempus messis (cf. Mc. 4, 26-29). Miracula etiam Iesu Regnum iam in
terris pervenisse comprobant: «Si in digito Dei eicio daemonia, profecto
pervenit in vos Regnum Dei» (Lc. 11, 20; cf. Mt. 12, 28). Ante omnia tamen
Regnum manifestatur in ipsa Persona Christi, Filii Dei et Filii hominis, qui
venit «ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro multis» (Mc. 10,
45).
Cum autem Iesus, mortem crucis
pro hominibus passus, resurrexerit, tamquam Dominus et Christus Sacerdosque in
aeternum constitutus apparuit (cf. Act. 2, 36; Hebr. 5, 6; 7, 17-21), atque
Spiritum a Patre [8] promissum in discipulos suos effudit (cf. Act. 2, 33).
Unde Ecclesia, donis sui Fundatoris instructa fideliterque eiusdem praecepta caritatis,
humilitatis et abnegationis servans, missionem accipit Regnum Christi et Dei
annuntiandi et in omnibus gentibus instaurandi, huiusque Regni in terris germen
et initium constituit. Ipsa interea, dum paulatim increscit, ad Regnum
consummatum anhelat, ac totis viribus sperat et exoptat cum Rege suo in gloria
coniungi.
6. Sicut in Vetere Testamento
revelatio Regni saepe sub figuris proponitur, ita nunc quoque variis imaginibus
intima Ecclesiae natura nobis innotescit, quae sive a vita pastorali vel ab
agricultura, sive ab aedificatione aut etiam a familia et sponsalibus
desumptae, in libris Prophetarum praeparantur.
Est enim Ecclesia ovile, cuius
ostium unicum et necessarium Christus est (cf. Io. 10, 1-10). Est etiam grex,
cuius ipse Deus pastorem se fore praenuntiavit (cf. Is. 40, 11; Ez. 34, 11
ss.), et cuius oves, etsi a pastoribus humanis gubernantur, indesinenter tamen
deducuntur et nutriuntur ab ipso Christo, bono Pastore Principeque pastorum
(cf. Io. 10, 11; I Pt. 5, 4), qui vitam suam dedit pro ovibus (cf. Io. 10, 15).
Est Ecclesia agricultura seu
ager Dei (cf. 1 Cor. 3, 9). In illo agro crescit antiqua oliva, cuius radix
sancta fuerunt Patriarchae, et in qua Iudaeorum et Gentium reconciliatio facta
est et fiet (cf. Rom. 11, 13-26). Ipsa plantata est a caelesti Agricola tamquam
vinea electa (cf. Mt. 21, 33-43 par.; Is. 5, 1 ss.). Vitis vera Christus est,
vitam et fecunditatem tribuens palmitibus, scilicet nobis, qui per Ecclesiam in
ipso manemus, et sine quo nihil possumus facere (cf. Io. 15, 1-5).
Saepius quoque Ecclesia dicitur
aedificatio Dei (cf. 1 Cor. 3, 9). Dominus ipse
se comparavit lapidi, quem reprobaverunt aedificantes, sed qui factus est in
caput anguli (cf. Mt. 21, 42 par.; Act. 4, 11; I Pt. 2, 7; Ps. 117, 22). Super
illud fundamentum Ecclesia ab Apostolis exstruitur (cf. 1 Cor. 3, 11), ab eoque
firmitatem et cohaesionem accipit. Quae constructio variis appellationibus
decoratur: domus Dei (cf. 1 Tim. 3, 15), in qua nempe habitat eius familia,
habitaculum Dei in Spiritu (cf. Eph. 2, 19-22), «tabernaculum Dei cum
hominibus» (Apoc. 21, 3), et praesertim templum sanctum, quod in lapideis
sanctuariis repraesentatum a Sanctis Patribus laudatur, et in Liturgia non
immerito assimilatur Civitati sanctae, novae Ierusalem.[5]
In ipsa enim tamquam lapides vivi [9] his in terris aedificamur (cf. I Pt. 2,
5). Quam sanctam civitatem Ioannes
contemplatur, in renovatione mundi descendentem de caelis a Deo, «paratam sicut
sponsam ornatam viro suo» (Apoc. 21, 1 s.).
Ecclesia etiam, «quae sursum est
Hierusalem» et «mater nostra» appellatur (Gal. 4, 26; cf. Apoc. 12, 17),
describitur ut sponsa immaculata Agni immaculati (cf. Apoc. 19, 7; 21, 2 et 9;
22, 17), quam Christus «dilexit ... et se ipsum tradidit pro ea, ut illam
sanctificaret» (Eph. 5, 25-26), quam sibi foedere indissolubili sociavit et
indesinenter «nutrit et fovet» (Eph. 5, 29), et quam mundatam sibi voluit
coniunctam et in dilectione ac fidelitate subditam (cf. Eph. 5, 24), quam
tandem bonis caelestibus in aeternum cumulavit, ut Dei et Christi erga nos
caritatem, quae omnem scientiam superat, comprehendamus (cf. Eph. 3, 19). Dum
vero his in terris Ecclesia peregrinatur a Domino (cf. 2 Cor. 5, 6) tamquam
exsulem se habet, ita ut quae sursum sunt quaerat et sapiat, ubi Christus est
in dextera Dei sedens, ubi vita Ecclesiae abscondita est cum Christo in Deo,
donec cum Sponso suo appareat in gloria (cf. Col. 3, 1-4).
7. Dei Filius, in natura humana
Sibi unita, morte et resurrectione sua mortem superando, hominem redemit et in
novam creaturam transformavit (cf. Gal. 6, 15; 2 Cor. 5, 17). Communicando enim
Spiritum suum, fratres suos, ex omnibus gentibus convocatos, tamquam corpus
suum mystice constituit.
In corpore illo vita Christi in
credentes diffunditur, qui Christo passo atque glorificato, per sacramenta
arcano ac reali modo uniuntur.[6]
Per baptismum enim Christo conformamur: «Etenim in uno Spiritu omnes nos in
unum corpus baptizati sumus» ( 1 Cor. 12, 13). Quo sacro ritu consociatio cum
morte et resurrectione Christi repraesentatur et efficitur: «Consepulti enim
sumus cum illo per baptismum in mortem»; si autem «complantati facti sumus
similitudini mortis Eius, simul et resurrectionis erimus» (Rom. 6, 4-5). In
fractione panis eucharistici de Corpore Domini realiter participantes, ad
communionem cum Eo ac inter nos elevamur. «Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus, omnes qui de uno pane
participamus» (1 Cor. 10, 17). Ita nos omnes [10] membra illius Corporis
efficimur (cf. 1 Cor. 12, 27), «singuli autem alter alterius membra» (Rom. 12,
5).
Sicut vero omnia corporis humani
membra, licet multa sint, unum tamen corpus efformant, ita fideles in Christo
(cf. 1 Cor. 12, 12). Etiam in aedificatione corporis
Christi diversitas viget membrorum et officiorum. Unus est Spiritus, qui varia
sua dona, secundum divitias suas atque ministeriorum necessitates, ad Ecclesiae
utilitatem dispertit (cf. 1 Cor. 12, 1-11). Inter quae dona praestat gratia
Apostolorum, quorum auctoritati ipse Spiritus etiam charismaticos subdit (cf. 1
Cor. 14). Idem Spiritus per Se suaque virtute atque interna membrorum
connexione corpus unificans, caritatem inter fideles producit et urget. Unde,
si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra; sive si unum membrum
honoratur, congaudent omnia membra (cf. 1 Cor. 12, 26).
Huius corporis Caput est
Christus. Ipse est imago Dei invisibilis, in
Eoque condita sunt universa. Ipse est ante
omnes et omnia in Ipso constant. Ipse est caput corporis quod est Ecclesia.
Ipse est principium, primogenitus ex mortuis, ut sit in omnibus primatum tenens
(cf. Col. 1, 15-18). Magnitudine virtutis suae caelestibus et terrestribus
dominatur, et supereminenti perfectione et operatione sua totum corpus gloriae
suae divitiis replet (cf. Eph. 1,
18-23).[7]
Omnia membra Ei conformari
oportet, donec Christus formetur in eis (cf. Gal. 4, 19). Quapropter in vitae
Eius mysteria adsumimur, cum Eo configurati, commortui et conresuscitati, donec
cum Eo conregnemus (cf. Phil. 3, 21; 2 Tim. 2, 11; Eph. 2, 6; Col. 2, 12;
etc.). In terris adhuc peregrinantes, Eiusque vestigia in tribulatione et
persecutione prementes, Eius passionibus tamquam corpus Capiti consociamur, Ei
compatientes, ut cum Eo conglorificemur (cf. Rom. 8, 17).
Ex Eo «totum corpus per nexus et
coniunctiones subministratum et constructum crescit in augmentum Dei» (Col. 2,
19). Ipse in corpore suo, scilicet Ecclesia, dona ministrationum iugiter
disponit, quibus Ipsius virtute nobis invicem ad salutem servitia praestamus,
ut veritatem facientes in caritate, crescamus in illum per omnia, qui est Caput
nostrum (cf. Eph. 4, 11-16 gr.).
Ut autem in Illo incessanter
renovemur (cf. Eph. 4, 23), dedit nobis de Spiritu suo, qui unus et idem in
Capite et in membris exsistens, totum corpus ita vivificat, unificat et movet,
ut Eius officium a [11] sanctis Patribus comparari potuerit cum munere, quod
principium vitae seu anima in corpore humano adimplet.[8]
Christus vero diligit Ecclesiam
ut sponsam suam, exemplar factus viri diligentis uxorem suam ut corpus suum
(cf. Eph. 5, 25-28); ipsa vero Ecclesia subiecta est Capiti suo (ib. 23-24).
«Quia in Ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter» (Col. 2, 9),
Ecclesiam, quae corpus et plenitudo Eius est, divinis suis donis replet (cf.
Eph. 1, 22-23), ut ipsa protendat et perveniat ad omnem plenitudinem Dei (cf. Eph.
3, 19).
8. Unicus Mediator Christus
Ecclesiam suam sanctam, fidei, spei et caritatis communitatem his in terris ut
compaginem visibilem constituit et indesinenter sustentat,[9]
qua veritatem et gratiam ad omnes diffundit. Societas autem organis hierarchicis
instructa et mysticum Christi Corpus, coetus adspectabilis et communitas
spiritualis, Ecclesia terrestris et Ecclesia coelestibus bonis ditata, non ut
duae res considerandae sunt, sed unam realitatem complexam efformant, quae
humano et divino coalescit elemento.[10]
Ideo ob non mediocrem analogiam incarnati Verbi mysterio assimilatur. Sicut
enim natura assumpta Verbo divino ut vivum organum salutis, Ei indissolubiliter
unitum, inservit, non dissimili modo socialis compago Ecclesiae Spiritui
Christi, eam vivificanti, ad augmentum corporis inservit (cf. Eph. 4, 16).[11]
Haec est unica Christi Ecclesia,
quam in Symbolo unam, sanctam, catholicam et apostolicam profitemur,[12]
quam Salvator noster, post resurrectionem suam Petro pascendam tradidit (cf.
Io. 21, 17), eique ac ceteris Apostolis diffundendam et regendam commisit (cf.
Mt. 28, 18 ss.), et in perpetuum ut columnam et firmamentum veritatis [12]
erexit (cf. 1 Tim. 3, 15). Haec Ecclesia, in hoc mundo ut societas constituta
et ordinata, subsistit in Ecclesia catholica, a successore Petri et Episcopis
in eius communione gubernata,[13]
licet extra eius compaginem elementa plura sanctificationis et veritatis
inveniantur, quae ut dona Ecclesiae Christi propria, ad unitatem catholicam
impellunt.
Sicut autem Christus opus
redemptionis in paupertate et persecutione perfecit, ita Ecclesia ad eamdem
viam ingrediendam vocatur, ut fructus salutis hominibus communicet. Christus
Iesus, «cum in forma Dei esset, ... semet ipsum exinanivit formam servi
accipiens» (Phil. 2, 6-7) et propter nos «egenus factus est, cum esset dives»
(2 Cor. 8, 9): ita Ecclesia, licet ad missionem suam exsequendam humanis opibus
indigeat, non ad gloriam terrestrem quaerendam erigitur, sed ad humilitatem et
abnegationem etiam exemplo suo divulgandas. Christus a Patre missus est
«evangelizare pauperibus, ... sanare contritos corde» (Lc. 4, 18), «quaerere et
salvum facere quod perierat» (Lc. 19, 10): similiter Ecclesia omnes infirmitate
humana afflictos amore circumdat, imo in pauperibus et patientibus imaginem
Fundatoris sui pauperis et patientis agnoscit, eorum inopiam sublevare satagit,
et Christo in eis inservire intendit. Dum vero Christus, «sanctus, innocens,
impollutus» (Hebr. 7, 26), peccatum non novit (cf. 2 Cor. 5, 21), sed sola
delicta populi repropitiare venit (cf. Hebr. 2, 17), Ecclesia in proprio sinu
peccatores complectens, sancta simul et semper purificanda, poenitentiam et
renovationem continuo prosequitur.
«Inter persecutiones mundi et
consolationes Dei peregrinando procurrit»[14]
Ecclesia, crucem et mortem Domini annuntians, donec veniat (cf. 1 Cor. 11, 26).
Virtute autem Domini resuscitati roboratur, ut afflictiones et difficultates
suas, internas pariter et extrinsecas, patientia et caritate devincat, et
mysterium Eius, licet sub umbris, fideliter tamen in mundo revelet, donec in
fine lumine pleno manifestabitur.
CAPUT II
DE POPULO DEI
9. In omni quidem tempore et in
omni gente Deo acceptus est quicumque timet Eum et operatur iustitiam (cf. Act.
10, 35). Placuit tamen Deo homines non singulatim, quavis mutua connexione
seclusa [13] sanctificare et salvare, sed eos in populum constituere, qui in
veritate Ipsum agnosceret Ipsique sancte serviret. Plebem igitur israeliticam
Sibi in populum elegit, quocum foedus instituit et quem gradatim instruxit,
Sese atque propositum voluntatis suae eius historia manifestando eumque Sibi
sanctificando. Haec tamen omnia in praeparationem et figuram contigerunt
foederis illius novi et perfecti, in Christo feriendi, et plenioris
revelationis per Ipsum Dei Verbum carnem factum tradendae. «Ecce dies venient,
dicit Dominus, et feriam domui Israel et domui Iuda foedus novum ... Dabo legem meam in visceribus eorum, et in corde eorum scribam eam, et
ero eis in Deum, et ipsi erunt mihi in populum ... Omnes enim cognoscent me a minimo eorum usque ad maximum, ait Dominus»
(Ier. 31, 31-34). Quod foedus novum Christus instituit, novum scilicet
testamentum in suo sanguine (cf. 1 Cor. 11, 25), ex Iudaeis ac gentibus plebem
vocans, quae non secundum carnem sed in Spiritu ad unitatem coalesceret,
essetque novus Populus Dei. Credentes enim in Christum, renati non ex semine
corruptibili, sed incorruptibili per verbum Dei vivi (cf. I Pt. 1, 23), non ex
carne sed ex aqua et Spiritu Sancto (cf. Io. 3, 5-6), constituuntur tandem «genus
electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis ... qui
aliquando non populus, nunc autem populus Dei» (I Pt. 2, 9-10).
Populus ille messianicus habet
pro capite Christum, «qui traditus est propter delicta nostra et resurrexit
propter iustificationem nostram» (Rom. 4, 25), et nunc nomen quod est super
omne nomen adeptus, gloriose regnat in coelis. Habet pro conditione dignitatem libertatemque filiorum Dei, in quorum
cordibus Spiritus Sanctus sicut in templo inhabitat. Habet pro lege mandatum
novum diligendi sicut ipse Christus dilexit nos (cf. Io. 13, 34).
Habet tandem pro fine Regnum
Dei, ab ipso Deo in terris inchoatum, ulterius dilatandum, donec in fine
saeculorum ab Ipso etiam consummetur, cum Christus apparuerit, vita nostra (cf.
Col. 3, 4), et «ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in
libertatem gloriae filiorum Dei» (Rom. 8, 21).
Itaque populus ille messianicus,
quamvis universos homines actu non comprehendat, et non semel ut pusillus grex
appareat, pro toto tamen genere humano firmissimum est germen unitatis, spei et
salutis. A Christo in communionem vitae, caritatis et veritatis constitutus, ab
Eo etiam ut instrumentum redemptionis omnium adsumitur, et tamquam lux mundi et
sal terrae (cf. Mt. 5, 13-16), ad universum mundum emittitur.
Sicut vero Israel secundum
carnem, qui in deserto peregrinabatur, Dei Ecclesia iam appellatur (cf. 2 Esd.
13, 1; Num. 20, 4; Deut. 23, 1 ss.) [14], ita novus Israel qui in praesenti
saeculo incedens, futuram eamque manentem civitatem inquirit (cf. Hebr. 13,
14), etiam Ecclesia Christi nuncupatur (cf. Mt. 16, 18), quippe quam Ipse
sanguine suo acquisivit (cf. Act. 20, 28), suo Spiritu replevit, aptisque
mediis unionis visibilis et socialis instruxit. Deus congregationem eorum qui
in Iesum, salutis auctorem et unitatis pacisque principium, credentes
aspiciunt, convocavit et constituit Ecclesiam, ut sit universis et singulis
sacramentum visibile huius salutiferae unitatis.[15]
Ad universas regiones extendenda, in
historiam hominum intrat, dum tamen simul tempora et fines populorum
transcendit. Per tentationes vero et
tribulationes procedens Ecclesia virtute gratiae Dei sibi a Domino promissae
confortatur, ut in infirmitate carnis a perfecta fidelitate non deficiat, sed
Domini sui digna sponsa remaneat, et sub actione Spiritus Sancti, seipsam
renovare non desinat, donec per crucem perveniat ad lucem, quae nescit occasum.
10. Christus Dominus, Pontifex
ex hominibus assumptus (cf. Hebr. 5, 1,5) novum populum «fecit ... regnum, et
sacerdotes Deo et Patri suo» (Apoc. 1, 6; cf. 5, 9-10). Baptizati enim, per regenerationem et Spiritus Sancti unctionem
consecrantur in domum spiritualem et sacerdotium sanctum, ut per omnia opera
hominis christiani spirituales offerant hostias, et virtutes annuntient Eius
qui de tenebris eos vocavit in admirabile lumen suum (cf. I Pt. 2, 4-10). Ideo
universi discipuli Christi, in oratione perseverantes et collaudantes Deum (cf.
Act. 2, 42-47), seipsos hostiam viventem, sanctam, Deo placentem exhibeant (cf.
Rom. 12, 1), ubique terrarum de Christo testimonium perhibeant, atque
poscentibus rationem reddant de ea, quae in eis est, spe vitae aeternae (cf. I
Pt. 3, 15).
Sacerdotium autem commune
fidelium et sacerdotium ministeriale seu hierarchicum, licet essentia et non
gradu tantum differant, ad invicem tamen ordinantur; unum enim et alterum suo
peculiari modo de uno Christi sacerdotio participant.[16]
Sacerdos quidem ministerialis, potestate sacra qua gaudet, populum sacerdotalem
efformat ac regit, sacrificium eucharisticum in persona Christi conficit
illudque nomine totius populi Deo offert; fideles vero, vi regalis sui
sacerdotii, in [15] oblationem Eucharistiae concurrunt,[17]
illudque in sacramentis suscipiendis, in oratione et gratiarum actione,
testimonio vitae sanctae, abnegatione et actuosa caritate exercent.
11. Indoles sacra et organice
exstructa communitatis sacerdotalis et per sacramenta et per virtutes ad actum
deducitur. Fideles per baptismum in Ecclesia incorporati, ad cultum religionis
christianae charactere deputantur et, in filios Dei regenerati, fidem quam a
Deo per Ecclesiam acceperunt coram hominibus profiteri tenentur.[18]
Sacramento confirmationis perfectius Ecclesiae vinculantur, speciali Spiritus
Sancti robore ditantur, sicque ad fidem tamquam veri testes Christi verbo et
opere simul diffundendam et defendendam arctius obligantur.[19]
Sacrificium eucharisticum, totius vitae christianae fontem et culmen,
participantes, divinam Victimam Deo offerunt atque seipsos cum Ea;[20]
ita tum oblatione tum sacra communione, non promiscue sed alii aliter, omnes in
liturgica actione partem propriam agunt. Porro corpore Christi in sacra synaxi
refecti, unitatem Populi Dei, quae hoc augustissimo sacramento apte
significatur et mirabiliter efficitur, modo concreto exhibent.
Qui vero ad sacramentum
poenitentiae accedunt, veniam offensionis Deo illatae ab Eius misericordia
obtinent et simul reconciliantur cum Ecclesia, quam peccando vulneraverunt, et
quae eorum conversioni caritate, exemplo, precibus adlaborat. Sacra infirmorum
unctione atque oratione presbyterorum Ecclesia tota aegrotantes Domino patienti
et glorificato commendat, ut eos alleviet et salvet (cf. Iac. 5, 14-16), immo
eos hortatur ut sese Christi passioni et morti libere sociantes (cf. Rom. 8,
17; Col. 1, 24; 2 Tim. 2, 12; I Pt. 4, 13), ad bonum Populi Dei conferant.
Iterum, qui inter fideles sacro Ordine insigniuntur, ad Ecclesiam verbo et
gratia Dei pascendam, Christi nomine instituuntur. Tandem coniuges christiani,
virtute matrimonii sacramenti, quo mysterium unitatis et fecundi amoris inter
Christum et Ecclesiam significant atque participant (cf. Eph. 5, 32), se
invicem in vita coniugali necnon [16] prolis susceptione et educatione ad
sanctitatem adiuvant, adeoque in suo vitae statu et ordine proprium suum in
Populo Dei donum habent.[21]
Ex hoc enim connubio procedit familia, in qua nascuntur novi societatis humanae
cives, qui per Spiritus Sancti gratiam, ad Populum Dei saeculorum decursu
perpetuandum, baptismo in filios Dei constituuntur. In hac velut Ecclesia
domestica parentes verbo et exemplo sint pro filiis suis primi fidei praecones,
et vocationem unicuique propriam, sacram vero peculiari cura, foveant oportet.
Tot ac tantis salutaribus mediis
muniti, christifideles omnes, cuiusvis conditionis ac status, ad perfectionem
sanctitatis qua Pater ipse perfectus est, sua quisque via, a Domino vocantur.
12. Populus Dei sanctus de
munere quoque prophetico Christi participat, vivum Eius testimonium maxime per
vitam fidei ac caritatis diffundendo, et Deo hostiam laudis offerendo, fructum
labiorum confitentium nomini Eius (cf. Hebr. 13, 15). Universitas fidelium, qui
unctionem habent a Sancto (cf. I Io. 2, 20 et 27), in credendo falli nequit,
atque hanc suam peculiarem proprietatem mediante supernaturali sensu fidei
totius populi manifestat, cum «ab Episcopis usque ad extremos laicos fideles»[22]
universalem suum consensum de rebus fidei et morum exhibet. Illo enim sensu
fidei, qui a Spiritu veritatis excitatur et sustentatur, Populus Dei sub ductu
sacri magisterii, cui fideliter obsequens, iam non verbum hominum, sed vere
accipit verbum Dei (cf. 1 Thess. 2, 13), «semel traditae sanctis fidei» (Iud.
3), indefectibiliter adhaeret, recto iudicio in eam profundius penetrat eamque
in vita plenius applicat.
Idem praeterea Spiritus Sanctus
non tantum per sacramenta et ministeria Populum Dei sanctificat et ducit eumque
virtutibus ornat, sed dona sua «dividens singulis prout vult» (1 Cor. 12, 11),
inter omnis ordinis fideles distribuit gratias quoque speciales, quibus illos
aptos et promptos reddit ad suscipienda varia opera vel officia, pro
renovatione et ampliore aedificatione Ecclesiae proficua, secundum illud:
«Unicuique ... datur manifestatio Spiritus ad utilitatem» (1 Cor. 12, 7). Quae charismata, sive clarissima, sive etiam simpliciora
et latius diffusa, cum sint necessitatibus Ecclesiae apprime accommodata et
utilia, cum gratiarum [17] actione ac consolatione accipienda sunt. Dona autem
extraordinaria non sunt temere expetenda, neque praesumptuose ab eis sperandi
sunt fructus operarum apostolicarum; sed iudicium de eorum genuinitate et
ordinato exercitio ad eos pertinet, qui in Ecclesia praesunt, et quibus
speciatim competit, non Spiritum exstinguere, sed omnia probare et quod bonum
est tenere (cf. 1 Thess. 5, 12 et 19-21).
13. Ad novum Populum Dei cuncti
vocantur homines. Quapropter hic populus, unus et unicus manens, ad universum
mundum et per omnia saecula est dilatandus, ut propositum adimpleatur
voluntatis Dei, qui naturam humanam in initio condidit unam, filiosque suos,
qui erant dispersi, in unum tandem congregare statuit (cf. Io. 11, 52). Ad hoc
enim misit Deus Filium suum, quem constituit heredem universorum (cf. Hebr. 1,
2), ut sit Magister, Rex et Sacerdos omnium, Caput novi et universalis populi
filiorum Dei. Ad hoc tandem misit Deus Spiritum Filii sui, Dominum et
Vivificantem, qui pro tota Ecclesia et singulis universisque credentibus
principium est congregationis et unitatis in doctrina Apostolorum et
communione, fractione panis et orationibus (cf. Act. 2, 42, gr.).
Omnibus itaque gentibus terrae
inest unus Populus Dei, cum ex omnibus gentibus mutuetur suos cives, Regni
quidem indolis non terrestris, sed coelestis. Cuncti enim per orbem sparsi
fideles cum ceteris in Spiritu Sancto communicant, et sic «qui Romae sedet, Indos
scit membrum suum esse».[23]
Cum autem Regnum Christi de hoc
mundo non sit (cf. Io. 18, 36), ideo Ecclesia seu Populus Dei, hoc Regnum
inducens, nihil bono temporali cuiusvis populi subtrahit, sed e contra
facultates et copias moresque populorum, quantum bona sunt, fovet et assumit,
assumendo vero purificat, roborat et elevat. Memor est enim se cum illo Rege
colligere debere, Cui gentes in hereditatem datae sunt (cf. Ps. 2, 8), et in
Cuius civitatem dona et munera adducunt (cf. Ps. 71 [72], 10; Is. 60, 4-7;
Apoc. 21, 24). Hic universalitatis character, qui Populum Dei condecorat,
ipsius Domini donum est, quo catholica Ecclesia efficaciter et perpetuo tendit
ad recapitulandam totam humanitatem cum omnibus bonis eius, sub Capite Christo,
in unitate Spiritus Eius.[24]
Vi huius catholicitatis,
singulae partes propria dona ceteris partibus et toti Ecclesiae afferunt, ita
ut totum et singulae partes augeantur ex [18] omnibus invicem communicantibus
et ad plenitudinem in unitate conspirantibus. Inde fit ut Populus Dei non
tantum ex diversis populis congregetur, sed etiam in seipso ex variis ordinibus
confletur. Adest enim inter membra eius diversitas, sive secundum officia, dum
aliqui sacro ministerio in bonum fratrum suorum funguntur, sive secundum
condicionem et vitae ordinationem, dum plures in statu religioso, arctiore via
ad sanctitatem tendentes, fratres exemplo suo stimulant. Inde etiam in
ecclesiastica communione legitime adsunt Ecclesiae particulares, propriis
traditionibus fruentes, integro manente primatu Petri Cathedrae, quae universo
caritatis coetui praesidet,[25]
legitimas varietates tuetur et simul invigilat ut particularia, nedum unitati
noceant, ei potius inserviant. Inde denique inter diversas Ecclesiae partes
vincula intimae communionis quoad divitias spirituales, operarios apostolicos
et temporalia subsidia. Ad communicandum enim bona vocantur membra Populi Dei,
et de singulis etiam Ecclesiis valent verba Apostoli: «Unusquisque sicut
accepit gratiam, in alterutrum illam administrantes, sicut boni dispensatores
multiformis gratiae Dei» (I Pt. 4, 10).
Ad hanc igitur catholicam Populi
Dei unitatem, quae pacem universalem praesignat et promovet, omnes vocantur
homines, ad eamque variis modis pertinent vel ordinantur sive fideles
catholici, sive alii credentes in Christo, sive denique omnes universaliter
homines, gratia Dei ad salutem vocati.
14. Ad fideles ergo catholicos
imprimis Sancta Synodus animum vertit. Docet autem, Sacra Scriptura et
Traditione innixa, Ecclesiam hanc peregrinantem necessariam esse ad salutem.
Unus enim Christus est Mediator ac via salutis, qui in Corpore suo, quod est
Ecclesia, praesens nobis fit; Ipse autem necessitatem fidei et baptismi
expressis verbis inculcando (cf. Mc. 16, 16; Io. 3, 5), necessitatem Ecclesiae,
in quam homines per baptismum tamquam per ianuam intrant, simul confirmavit. Quare illi homines salvari non possent, qui Ecclesiam
Catholicam a Deo per Iesum Christum ut necessariam esse conditam non
ignorantes, tamen vel in eam intrare, vel in eadem perseverare noluerint.
Illi plene Ecclesiae societati
incorporantur, qui Spiritum Christi habentes, integram eius ordinationem
omniaque media salutis in ea instituta accipiunt, et in eiusdem compage
visibili cum Christo, eam per Summum Pontificem atque Episcopos regente, iunguntur,
vinculis [19] nempe professionis fidei, sacramentorum et ecclesiastici
regiminis ac communionis. Non salvatur tamen, licet Ecclesiae incorporetur, qui
in caritate non perseverans, in Ecclesiae sinu «corpore» quidem, sed non «corde»
remanet.[26] Memores
autem sint omnes Ecclesiae filii condicionem suam eximiam non propriis meritis,
sed peculiari gratiae Christi esse adscribendam; cui si cogitatione, verbo et
opere non respondent, nedum salventur, severius iudicabuntur.[27]
Catechumeni qui, Spiritu Sancto
movente, explicita voluntate ut Ecclesiae incorporentur expetunt, hoc ipso voto
cum ea coniunguntur; quos iam ut suos dilectione curaque complectitur Mater
Ecclesia.
15. Cum illis qui, baptizati,
christiano nomine decorantur, integram autem fidem non profitentur vel unitatem
communionis sub Successore Petri non servant, Ecclesia semetipsam novit plures
ob rationes coniunctam.[28]
Sunt enim multi, qui sacram Scripturam ut normam credendi et vivendi in honore
habent sincerumque zelum religiosum ostendunt, amanter credunt in Deum Patrem
omnipotentem et in Christum, Filium Dei Salvatorem,[29]
baptismo signantur, quo Christo coniunguntur, imo et alia sacramenta in
propriis Ecclesiis vel communitatibus ecclesiasticis agnoscunt et recipiunt.
Plures inter illos et episcopatu gaudent, Sacram Eucharistiam celebrant necnon
pietatem erga Deiparam Virginem fovent.[30]
Accedit orationum aliorumque beneficiorum spiritualium communio; imo vera
quaedam in Spiritu Sancto coniunctio, quippe qui donis et gratiis etiam in
illis sua virtute sanctificante operatur, et quosdam illorum usque ad sanguinis
effusionem roboravit. Ita Spiritus in cunctis Christi discipulis desiderium
actionemque suscitat, ut omnes, modo a Christo statuto, in uno grege sub uno
Pastore pacifice uniantur.[31]
[20] Quod ut obtineat, Ecclesia Mater precari, sperare et agere non desinit,
filiosque ad purificationem et renovationem exhortatur, ut signum Christi super
faciem Ecclesiae clarius effulgeat.
16. Ii tandem qui Evangelium
nondum acceperunt, ad Populum Dei diversis rationibus ordinantur.[32]
In primis quidem populus ille cui data fuerunt testamenta et promissa et ex quo
Christus ortus est secundum carnem (cf. Rom. 9, 4-5), populus secundum
electionem carissimus propter patres: sine poenitentia enim sunt dona et vocatio
Dei (cf. Rom. 11, 28-29). Sed propositum salutis et eos amplectitur, qui
Creatorem agnoscunt, inter quos imprimis Musulmanos, qui fidem Abrahae se
tenere profitentes, nobiscum Deum adorant unicum, misericordem, homines die
novissimo iudicaturum. Neque ab aliis, qui in umbris et imaginibus Deum ignotum
quaerunt, ab huiusmodi Deus ipse longe est, cum det omnibus vitam et
inspirationem et omnia (cf. Act. 17, 25-28), et Salvator velit omnes homines
salvos fieri (cf. 1 Tim. 2, 4). Qui enim Evangelium Christi Eiusque Ecclesiam
sine culpa ignorantes, Deum tamen sincero corde quaerunt, Eiusque voluntatem
per conscientiae dictamen agnitam, operibus adimplere, sub gratiae influxu,
conantur, aeternam salutem consequi possunt.[33]
Nec divina Providentia auxilia ad salutem necessaria denegat his qui sine culpa
ad expressam agnitionem Dei nondum pervenerunt et rectam vitam non sine divina
gratia assequi nituntur. Quidquid enim boni et veri apud illos invenitur, ab
Ecclesia tamquam praeparatio evangelica aestimatur[34]
et ab Illo datum qui illuminat omnem hominem, ut tandem vitam habeat. At
saepius homines, a Maligno decepti, evanuerunt in cogitationibus suis, et
commutaverunt veritatem Dei in mendacium, servientes creaturae magis quam
Creatori (cf. Rom. 1, 21 et 25) vel sine Deo viventes ac morientes in hoc
mundo, extremae desperationi exponuntur. Quapropter ad gloriam Dei et salutem
istorum omnium promovendam, Ecclesia, memor mandati Domini dicentis:
«Praedicate evangelium omni creaturae» (Mc. 16, 15), missiones fovere sedulo
curat.
17. Sicut enim Filius missus est
a Patre, et Ipse Apostolos misit (cf. Io. 20, 21), dicens: «Euntes ergo docete
omnes gentes baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti,
docentes eos servare [21] omnia quaecumque mandavi vobis. Et ecce ego vobiscum
sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi» (Mt. 28, 19-20). Quod
solemne Christi mandatum annuntiandi veritatem salutarem Ecclesia ab Apostolis
recepit adimplendum usque ad ultimum terrae (cf. Act. 1, 8). Unde sua facit verba
Apostoli: «Vae ... mihi est si non evangelizavero!» (1 Cor. 9, 16), ideoque in
mittendis praeconibus indesinenter pergit, usquedum novellae Ecclesiae plene
constituantur atque opus evangelizandi et ipsae continuent. A Spiritu Sancto
enim ad cooperandum compellitur, ut propositum Dei, qui Christum principium
salutis pro universo mundo constituit, effectu compleatur. Praedicando
Evangelium, Ecclesia audientes ad fidem confessionemque fidei allicit, ad
baptismum disponit, a servitute erroris eripit, eosque Christo incorporat, ut
per caritatem in Illum usque ad plenitudinem crescant. Opera autem sua efficit
ut quidquid boni in corde menteque hominum vel in propriis ritibus et culturis
populorum seminatum invenitur, non tantum non pereat, sed sanetur, elevetur et
consummetur ad gloriam Dei, confusionem daemonis et beatitudinem hominis.
Cuilibet discipulo Christi onus fidei disseminandae pro parte sua incumbit.[35]
Sed si quilibet credentes baptizare potest, sacerdotis tamen est aedificationem
Corporis sacrificio eucharistico perficere, adimplendo verba Dei per prophetam:
«Ab ortu ... solis usque ad occasum magnum est nomen meum in gentibus, et in
omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda» (Mal. 1, 11).[36]
Ita autem simul orat et laborat Ecclesia, ut in Populum Dei, Corpus Domini et
Templum Spiritus Sancti, totius mundi transeat plenitudo, et in Christo, omnium
Capite, reddatur universorum Creatori ac Patri omnis honor et gloria.
CAPUT III
DE CONSTITUTIONE
HIERARCHICA ECCLESIAE ET IN SPECIE DE EPISCOPATU
18. Christus Dominus, ad Populum
Dei pascendum semperque augendum, in Ecclesia sua varia ministeria instituit,
quae ad bonum totius Corporis tendunt. Ministri enim, qui sacra potestate
pollent, fratribus [22] suis inserviunt, ut omnes qui de Populo Dei sunt,
ideoque vera dignitate christiana gaudent, ad eumdem finem libere et ordinatim
conspirantes, ad salutem perveniant.
Haec Sacrosancta Synodus,
Concilii Vaticani primi vestigia premens, cum eo docet et declarat Iesum
Christum Pastorem aeternum sanctam aedificasse Ecclesiam, missis Apostolis
sicut Ipse missus erat a Patre (cf. Io. 20, 21); quorum successores, videlicet
Episcopos, in Ecclesia sua usque ad consummationem saeculi pastores esse
voluit. Ut vero Episcopatus ipse unus et indivisus esset, beatum Petrum ceteris
Apostolis praeposuit in ipsoque instituit perpetuum ac visibile unitatis fidei
et communionis principium et fundamentum.[37]
Quam doctrinam de institutione, perpetuitate, vi ac ratione sacri Primatus
Romani Pontificis deque eius infallibili Magisterio, Sacra Synodus cunctis
fidelibus firmiter credendam rursus proponit, et in eodem incepto pergens,
doctrinam de Episcopis, successoribus Apostolorum, qui cum successore Petri,
Christi Vicario[38] ac totius
Ecclesiae visibili Capite, domum Dei viventis regunt, coram omnibus profiteri
et declarare constituit.
19. Dominus Iesus, precibus ad
Patrem fusis, vocans ad Se quos voluit Ipse, duodecim constituit ut essent cum
Illo et ut mitteret eos praedicare Regnum Dei (cf. Mc. 3, 13-19; Mt. 10, 1-42);
quos Apostolos (cf. Lc. 6, 13) ad modum collegii seu coetus stabilis instituit,
cui ex iisdem electum Petrum praefecit (cf. Io. 21, 15-17). Eos ad filios
Israel primum et ad omnes gentes misit (cf. Rom. 1, 16), ut suae participes
potestatis, omnes populos discipulos Ipsius facerent, eosque sanctificarent et
gubernarent (cf. Mt. 28, 16-20; Mc. 16, 15; Lc. 24, 45-48; Io. 20, 21-23),
sicque Ecclesiam propagarent, eamque sub ductu Domini ministrando pascerent,
omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (cf. Mt. 28, 20). In qua
missione die Pentecostes plene confirmati sunt (cf. Act. 2, 1-36) secundum
promissum Domini: «Accipietis virtutem supervenientis Spiritus Sancti in vos,
et eritis mihi testes in Hierusalem et in omni Iudaea et Samaria, et usque ad ultimum
terrae» (Act. 1, 8). Apostoli autem praedicando ubique Evangelium (cf. Mc. 16,
20), ab audientibus Spiritu Sancto operante acceptum, Ecclesiam congregant
universalem, quam Dominus in Apostolis condidit [23] et supra beatum Petrum,
eorum principem, aedificavit, ipso summo angulari lapide Christo Iesu (cf.
Apoc. 21, 14; Mt. 16, 18; Eph. 2, 20).[39]
20. Missio illa divina, a
Christo Apostolis concredita, ad finem saeculi erit duratura (cf. Mt. 28, 20),
cum Evangelium, ab eis tradendum, sit in omne tempus pro Ecclesia totius vitae
principium. Quapropter Apostoli, in hac societate hierarchice ordinata, de
instituendis successoribus curam egerunt.
Non solum enim varios adiutores
in ministerio habuerunt,[40]
sed ut missio ipsis concredita post eorum mortem continuaretur, cooperatoribus
suis immediatis, quasi per modum testamenti, demandaverunt munus perficiendi et
confirmandi opus ab ipsis inceptum,[41]
commendantes illis ut attenderent universo gregi, in quo Spiritus Sanctus eos
posuit pascere Ecclesiam Dei (cf. Act. 20, 28). Constituerunt itaque huius modi
viros ac deinceps ordinationem dederunt, ut cum decessissent, ministerium eorum
alii viri probati exciperent.[42]
Inter varia illa ministeria quae inde a primis temporibus in Ecclesia
exercentur, teste traditione, praecipuum locum tenet munus illorum qui, in
episcopatum constituti, per successionem ab initio decurrentem,[43]
apostolici seminis traduces habent.[44]
Ita, ut testatur S. Irenaeus, per eos qui ab Apostolis instituti sunt Episcopi
et successores eorum usque ad nos, traditio apostolica in toto mundo
manifestatur[45] et custoditur.[46]
Episcopi igitur communitatis
ministerium cum adiutoribus [24] presbyteris et diaconis susceperunt,[47]
loco Dei praesidentes gregi,[48]
cuius sunt pastores, ut doctrinae magistri, sacri cultus sacerdotes,
gubernationis ministri.[49]
Sicut autem permanet munus a Domino singulariter Petro, primo Apostolorum,
concessum et successoribus eius transmittendum, ita permanet munus Apostolorum
pascendi Ecclesiam, ab ordine sacrato Episcoporum iugiter exercendum.[50]
Proinde docet Sacra Synodus Episcopos ex divina institutione in locum
Apostolorum successisse,[51]
tamquam Ecclesiae pastores, quos qui audit, Christum audit, qui vero spernit,
Christum spernit et Eum qui Christum misit (cf. Lc. 10, 16).[52]
21. In Episcopis igitur, quibus
presbyteri assistunt, adest in medio credentium Dominus Iesus Christus,
Pontifex Summus. Sedens enim ad dexteram Dei Patris, non deest a suorum
congregatione pontificum,[53]
sed imprimis per eorum eximium servitium verbum Dei omnibus gentibus praedicat
et credentibus sacramenta fidei continuo administrat, eorum paterno munere (cf.
1 Cor. 4, 15) nova membra Corpori suo regeneratione superna incorporat, eorum
denique sapientia et prudentia Populum Novi Testamenti in sua ad aeternam beatitudinem
peregrinatione dirigit et ordinat. Hi pastores ad pascendum dominicum gregem
electi, ministri Christi sunt et dispensatores mysteriorum Dei (cf. 1 Cor.
4,1), quibus concredita est testificatio Evangelii gratiae Dei (cf. Rom. 15,
16; Act. 20, 24), atque ministratio Spiritus et iustitiae in gloria (cf. 2 Cor.
3, 8-9).
Ad tanta munera explenda,
Apostoli speciali effusione supervenientis Spiritus Sancti a Christo ditati
sunt (cf. Act. 1, 8; 2, 4; Io. 20, 22-23), et ipsi adiutoribus suis per
impositionem manuum donum spirituale [25] tradiderunt (cf. 1 Tim. 4, 14; 2 Tim.
1, 6-7), quod usque ad nos in episcopali consecratione transmissum est.[54]
Docet autem Sancta Synodus episcopali consecratione plenitudinem conferri
sacramenti Ordinis, quae nimirum et liturgica Ecclesiae consuetudine et voce
Sanctorum Patrum summum sacerdotium, sacri ministerii summa nuncupatur.[55]
Episcopalis autem consecratio, cum munere sanctificandi, munera quoque confert
docendi et regendi, quae tamen natura sua nonnisi in hierarchica communione cum
Collegii Capite et membris exerceri possunt. Ex traditione enim, quae
praesertim liturgicis ritibus et Ecclesiae tum Orientis tum Occidentis usu
declaratur, perspicuum est manuum impositione et verbis consecrationis gratiam
Spiritus Sancti ita conferri[56]
et sacrum characterem ita imprimi,[57]
ut Episcopi, eminenti ac adspectabili modo, ipsius Christi Magistri, Pastoris
et Pontificis partes sustineant et in Eius persona agant.[58]
Episcoporum est per Sacramentum Ordinis novos electos in corpus episcopale
assumere.
22. Sicut, statuente Domino,
sanctus Petrus et ceteri Apostoli unum Collegium apostolicum constituunt, pari
ratione Romanus Pontifex, successor Petri, et Episcopi, successores
Apostolorum, inter se coniunguntur. Iam perantiqua disciplina, qua Episcopi in
universo orbe constituti ad invicem et cum Romano Episcopo communicabant in
vinculo [26] unitatis, caritatis et pacis,[59]
itemque concilia coadunata,[60]
per quae et altiora quaeque in commune statuerentur,[61]
sententia multorum consilio ponderata,[62]
ordinis episcopalis indolem et rationem collegialem significant; quam manifeste
comprobant Concilia Oecumenica decursu saeculorum celebrata. Eandem vero iam
innuit ipse usus, antiquitus inductus, plures advocandi Episcopos qui in novo
electo ad summi sacerdotii ministerium elevando partem haberent. Membrum
Corporis episcopalis aliquis constituitur vi sacramentalis consecrationis et
hierarchica communione cum Collegii Capite atque membris.
Collegium autem seu corpus
Episcoporum auctoritatem non habet, nisi simul cum Pontifice Romano, successore
Petri, ut capite eius intellegatur, huiusque integre manente potestate Primatus
in omnes sive Pastores sive fideles. Romanus enim Pontifex habet in Ecclesiam,
vi muneris sui, Vicarii scilicet Christi et totius Ecclesiae Pastoris, plenam,
supremam et universalem potestatem, quam semper libere exercere valet. Ordo
autem Episcoporum, qui collegio Apostolorum in magisterio et regimine pastorali
succedit, immo in quo corpus apostolicum continuo perseverat, una cum Capite suo
Romano Pontifice, et numquam sine hoc Capite, subiectum quoque supremae ac
plenae potestatis in universam Ecclesiam exsistit,[63]
quae quidem potestas nonnisi consentiente Romano Pontifice exerceri potest.
Dominus unum Simonem ut petram et clavigerum Ecclesiae posuit (cf. Mt. 16,
18-19), eumque Pastorem totius sui gregis constituit (cf. Io. 21, 15 ss.);
illud autem ligandi ac solvendi munus, quod Petro datum est (cf. Mt. 16, 19),
collegio quoque Apostolorum, suo Capiti coniuncto, tributum esse constat (Cf. Mt.
18, 18; 28, 16-20).[64]
Collegium hoc quatenus ex multis compositum, varietatem et universalitatem
Populi Dei, quatenus vero sub uno capite collectum unitatem gregis Christi
exprimit. In ipso, Episcopi, primatum et principatum Capitis sui fideliter
servantes, propria potestate in bonum [27] fidelium suorum, immo totius
Ecclesiae funguntur, Spiritu Sancto organicam structuram eiusque concordiam
continenter roborante. Suprema in universam Ecclesiam potestas, qua istud
Collegium pollet, sollemni modo in Concilio Oecumenico exercetur. Concilium
Oecumenicum numquam datur, quod a Successore Petri non sit ut tale confirmatum
vel saltem receptum; et Romani Pontificis praerogativa est haec Concilia
convocare, iisdem praesidere et eadem confirmare.[65]
Eadem potestas collegialis una cum Papa exerceri potest ab Episcopis in orbe
terrarum degentibus, dummodo Caput Collegii eos ad actionem collegialem vocet,
vel saltem Episcoporum dispersorum unitam actionem approbet vel libere
recipiat, ita ut verus actus collegialis efficiatur.
23. Collegialis unio etiam in
mutuis relationibus singulorum Episcoporum cum particularibus Ecclesiis
Ecclesiaque universali apparet. Romanus Pontifex, ut successor Petri, est
unitatis, tum Episcoporum tum fidelium multitudinis, perpetuum ac visibile
principium et fundamentum.[66]
Episcopi autem singuli visibile principium et fundamentum sunt unitatis in suis
Ecclesiis particularibus,[67]
ad imaginem Ecclesiae universalis formatis in quibus et ex quibus una et unica
Ecclesia catholica exsistit.[68]
Qua de causa singuli Episcopi suam Ecclesiam, omnes autem simul cum Papa totam
Ecclesiam repraesentant in vinculo pacis, amoris et unitatis.
Singuli Episcopi, qui
particularibus Ecclesiis praeficiuntur, regimen suum pastorale super portionem
Populi Dei sibi commissam, non super alias Ecclesias neque super Ecclesiam
universalem exercent. Sed qua membra Collegii episcopalis et legitimi
Apostolorum successores singuli ea sollicitudine pro universa Ecclesia ex
Christi institutione et praecepto tenentur,[69]
quae, etiamsi per actum iurisdictionis non exerceatur, summopere tamen confert
ad Ecclesiae universalis emolumentum. Debent enim omnes Episcopi promovere et
tueri unitatem fidei et disciplinam cunctae Ecclesiae communem, fideles edocere
ad amorem totius Corporis mystici Christi, praesertim membrorum pauperum, [28]
dolentium et eorum qui persecutionem patiuntur propter iustitiam (cf. Mt. 5,
10), tandem promovere omnem actuositatem quae toti Ecclesiae communis est,
praesertim ut fides incrementum capiat et lux plenae veritatis omnibus
hominibus oriatur. Ceterum hoc sanctum est quod, bene regendo propriam
Ecclesiam ut portionem Ecclesiae universalis, ipsi efficaciter conferunt ad
bonum totius mystici Corporis, quod est etiam corpus Ecclesiarum.[70]
Cura Evangelium ubique terrarum
annuntiandi ad corpus Pastorum pertinet, quibus omnibus in commune Christus
mandatum dedit imponendo commune officium, ut iam Papa Coelestinus Patribus
Ephesini Concilii commendavit.[71]
Unde singuli Episcopi, quantum propria eorum perfunctio muneris sinit, in
laborum societatem venire tenentur inter se et cum successore Petri, cui grande
munus christiani nominis propagandi singulari modo demandatum est.[72]
Quare missionibus tum messis operarios, tum etiam auxilia spiritualia et
materialia, tam per se directe, quam suscitando fidelium ardentem
cooperationem, suppeditare omnibus viribus debent. Episcopi denique, in
universali caritatis societate, fraternum adiutorium aliis Ecclesiis,praesertim
finitimis et egentioribus, secundum venerandum antiquitatis exemplum, libenter
praebeant.
Divina autem Providentia factum
est ut variae variis in locis ab Apostolis eorumque successoribus institutae
Ecclesiae decursu temporum in plures coaluerint coetus, organice coniunctos,
qui, salva fidei unitate et unica divina constitutione universalis Ecclesiae,
gaudent propria disciplina, proprio liturgico usu, theologico spiritualique
patrimonio. Inter quas aliquae, notatim antiquae Patriarchales Ecclesiae,
veluti matrices fidei, alias pepererunt quasi filias, quibuscum arctiore
vinculo caritatis in vita sacramentali atque in mutua iurium et officiorum
reverentia ad nostra usque tempora connectuntur.[73]
Quae Ecclesiarum [29] localium in unum
conspirans varietas indivisae Ecclesiae catholicitatem luculentius demonstrat. Simili ratione Coetus Episcopales hodie multiplicem atque
fecundam opem conferre possunt, ut collegialis affectus ad concretam
applicationem perducatur.
24. Episcopi, utpote Apostolorum
successores, a Domino, cui omnis potestas in coelo et in terra data est, missionem
accipiunt docendi omnes gentes et praedicandi Evangelium omni creaturae, ut
homines universi, per fidem, baptismum et adimpletionem mandatorum salutem
consequantur (cf. Mt. 28, 18-20; Mc. 16, 15-16; Act. 26, 17 s.). Ad hanc
missionem implendam, Christus Dominus Spiritum Sanctum promisit Apostolis et
die Pentecostes e coelo misit, cuius virtute testes Eidem essent usque ad
ultimum terrae, coram gentibus et populis et regibus (cf. Act. 1, 8; 2, 1 ss.;
9, 15). Munus autem illud quod Dominus pastoribus populi sui commisit, verum
est servitium quod in sacris Litteris «diaconia» seu ministerium significanter
nuncupatur (cf. Act. 1, 17 et 25; 21, 19; Rom. 11, 13; 1 Tim. 1, 12).
Episcoporum autem missio
canonica fieri potest per legitimas consuetudines, a suprema et universali
potestate Ecclesiae non revocatas, vel per leges ab eadem auctoritate latas aut
agnitas, vel directe per ipsum Successorem Petri; quo renuente seu communionem
Apostolicam denegante, Episcopi in officium assumi nequeunt.[74]
25. Inter praecipua Episcoporum
munera eminet praedicatio Evangelii.[75]
Episcopi enim sunt fidei praecones, qui novos discipulos ad Christum adducunt,
et doctores authentici seu auctoritate Christi praediti, qui populo sibi
commisso fidem credendam et moribus applicandam praedicant, et sub lumine
Sancti Spiritus illustrant, ex thesauro Revelationis nova et vetera proferentes
(cf. Mt. 13, 52), eam fructificare faciunt erroresque gregi suo impendentes
vigilanter arcent (cf. 2 Tim. 4, 1-4). Episcopi in communione cum Romano Pontifice
docentes ab omnibus tamquam divinae et catholicae veritatis testes venerandi
sunt; fideles autem in sui Episcopi sententiam de fide et moribus nomine
Christi prolatam concurrere, eique religioso animi obsequio adhaerere [30]
debent. Hoc vero religiosum voluntatis et intellectus obsequium singulari
ratione praestandum est Romani Pontificis authentico magisterio etiam cum non
ex cathedra loquitur; ita nempe ut magisterium eius supremum reverenter
agnoscatur, et sententiis ab eo prolatis sincere adhaereatur, iuxta mentem et
voluntatem manifestatam ipsius, quae se prodit praecipue sive indole
documentorum, sive ex frequenti propositione eiusdem doctrinae, sive ex dicendi
ratione.
Licet singuli praesules
infallibilitatis praerogativa non polleant, quando tamen, etiam per orbem
dispersi, sed communionis nexum inter se et cum Successore Petri servantes,
authentice res fidei et morum docentes in unam sententiam tamquam definitive
tenendam conveniunt, doctrinam Christi infallibiliter enuntiant.[76]
Quod adhuc manifestius habetur quando, in Concilio Oecumenico coadunati, pro
universa Ecclesia fidei et morum doctores et iudices sunt, quorum
definitionibus fidei obsequio est adhaerendum.[77]
Haec autem infallibilitas, qua
Divinus Redemptor Ecclesiam suam in definienda doctrina de fide vel moribus
instructam esse voluit, tantum patet quantum divinae Revelationis patet
depositum, sancte custodiendum et fideliter exponendum. Qua quidem
infallibilitate Romanus Pontifex, Collegii Episcoporum Caput, vi muneris sui
gaudet, quando, ut supremus omnium christifidelium pastor et doctor, qui
fratres suos in fide confirmat (cf. Lc. 22, 32), doctrinam de fide vel moribus
definitivo actu proclamat.[78]
Quare definitiones eius ex sese, et non ex consensu Ecclesiae, irreformabiles
merito dicuntur, quippe quae sub assistentia Spiritus Sancti, ipsi in beato
Petro promissa, prolatae sint, ideoque nulla indigeant aliorum approbatione,
nec ullam ad aliud iudicium appellationem patiantur. Tunc enim Romanus Pontifex
non ut persona privata sententiam profert, sed ut universalis Ecclesiae
magister supremus, in quo charisma infallibilitatis ipsius Ecclesiae
singulariter inest, doctrinam fidei catholicae exponit vel tuetur.[79]
Infallibilitas Ecclesiae promissa in corpore Episcoporum quoque inest, quando
supremum magisterium cum Petri Successore exercet. Istis autem [31]
definitionibus assensus Ecclesiae numquam deesse potest propter actionem
eiusdem Spiritus Sancti, qua universus Christi grex in unitate fidei servatur
et proficit.[80]
Cum autem sive Romanus Pontifex
sive Corpus Episcoporum cum eo sententiam definiunt, eam proferunt secundum
ipsam Revelationem, cui omnes stare et conformari tenentur et quae scripta vel
tradita per legitimam Episcoporum successionem et imprimis ipsius Romani
Pontificis cura integre transmittitur, atque praelucente Spiritu veritatis in
Ecclesia sancte servatur et fideliter exponitur.[81]
Ad quam rite indagandam et apte
enuntiandam, Romanus Pontifex et Episcopi, pro officio suo et rei gravitate,
per media apta, sedulo operam navant;[82]
novam vero revelationem publicam tamquam ad divinum fidei depositum pertinentem
non accipiunt.[83]
26. Episcopus, plenitudine
sacramenti Ordinis insignitus, est «oeconomus gratiae supremi sacerdotii»,[84]
praesertim in Eucharistia, quam ipse offert vel offerri curat,[85]
et qua continuo vivit et crescit Ecclesia. Haec Christi Ecclesia vere adest in
omnibus, legitimis fidelium congregationibus localibus, quae, pastoribus suis
adhaerentes, et ipsae in Novo Testamento ecclesiae vocantur.[86]
Hae sunt enim loco suo Populus novus
a Deo vocatus, in Spiritu Sancto et in plenitudine multa (cf. 1 Thess. 1, 5). In eis praedicatione Evangelii Christi
congregantur fideles et celebratur mysterium Coenae Domini, «ut per escam et
sanguinem Domini corporis fraternitas cuncta copuletur».[87]
In quavis altaris communitate, sub Episcopi sacro ministerio,[88]
exhibetur symbolum illius caritatis et «unitatis Corporis mystici, sine qua non
potest esse salus».[89]
In his communitatibus, licet saepe
exiguis et pauperibus, vel in dispersione degentibus, praesens est Christus,
cuius virtute consociatur una, sancta, catholica et apostolica Ecclesia.[90]
[32] Etenim «non aliud agit participatio corporis et sanguinis Christi, quam ut
in id quod sumimus transeamus».[91]
Omnis autem legitima
Eucharistiae celebratio dirigitur ab Episcopo, cui officium commissum est
cultum christianae religionis Divinae Maiestati deferendi atque administrandi
secundum praecepta Domini et Ecclesiae leges, eius particulari iudicio ulterius
pro dioecesi determinatas.
Ita Episcopi, orando pro populo
et laborando, de plenitudine sanctitatis Christi multiformiter et abundanter
effundunt. Per ministerium verbi virtutem Dei credentibus in salutem
communicant (cf. Rom. 1, 16), et per sacramenta, quorum regularem et fructuosam
distributionem auctoritate sua ordinant,[92]
fideles sanctificant. Ipsi regunt collationem baptismi, quo regalis sacerdotii
Christi participatio conceditur. Ipsi sunt ministri originarii confirmationis,
dispensatores sacrorum ordinum et moderatores disciplinae poenitentialis, atque
populos suos, ut in liturgia et praesertim in sacro Missae sacrificio partes
suas fide et reverentia impleant, sollicite exhortantur et instruunt. Eis
denique quibus praesunt exemplo conversationis suae proficere debent, mores
suos ab omni malo temperantes et quantum poterint, Domino adiuvante, ad bonum
commutando, ut ad vitam, una cum grege sibi credito, perveniant sempiternam.[93]
27. Episcopi Ecclesias
particulares sibi commissas ut vicarii et legati Christi regunt,[94]
consiliis, suasionibus, exemplis, verum etiam auctoritate et sacra potestate,
qua quidem nonnisi ad gregem suum in veritate et sanctitate aedificandum
utuntur, memores quod qui maior est fiat sicut minor et qui praecessor est
sicut ministrator (cf. Lc. 22, 26-27). Haec potestas qua, nomine Christi
personaliter funguntur, est propria, ordinaria et immediata, licet a suprema
Ecclesiae auctoritate exercitium eiusdem ultimatim regatur et certis limitibus,
intuitu utilitatis Ecclesiae vel fidelium, circumscribi possit. Vi huius potestatis
Episcopi sacrum ius et coram Domino officium habent in suos subditos leges [33]
ferendi, iudicium faciendi, atque omnia, quae ad cultus apostolatusque ordinem
pertinent, moderandi. Ipsis munus pastorale seu habitualis et cotidiana cura
ovium suarum plene committitur, neque vicarii Romanorum Pontificum putandi
sunt, quia potestatem gerunt sibi propriam verissimeque populorum quos regunt,
Antistites dicuntur.[95]
Eorum itaque potestas a suprema et universali potestate non eliditur, sed e
contra asseritur, roboratur et vindicatur,[96]
Spiritu Sancto constitutam a Christo Domino in sua Ecclesia regiminis formam
indefectibiliter servante.
Episcopus, missus a
Patrefamilias ad gubernandam familiam suam, ante oculos teneat exemplum Boni
Pastoris, qui venit non ministrari sed ministrare (cf. Mt. 20, 28; Mc. 10, 45)
et animam suam pro ovibus ponere (cf. Io. 10, 11). Assumptus ex hominibus et circumdatus infirmitate, condolere potest iis qui
ignorant et errant (cf. Hebr. 5, 1-2). Subditos, quos ut veros filios suos
fovet et ad alacriter secum cooperandum exhortatur, audire ne renuat. Pro
animabus eorum rationem redditurus Deo (cf. Hebr. 13, 17) oratione,
praedicatione omnibusque operibus caritatis curam habeat tum eorumdem, tum
etiam illorum qui de uno grege nondum sunt, quos in Domino commendatos sibi
habeat. Ipse, cum sicut Paulus Apostolus cunctis debitor sit, promptus sit
omnibus evangelizare (cf. Rom. 1, 14-15), fidelesque suos ad operositatem
apostolicam et missionalem exhortari. Fideles autem Episcopo adhaerere debent
sicut Ecclesia Iesu Christo, et sicut Iesus Christus Patri, ut omnia per
unitatem consentiant,[97]
et abundent in gloriam Dei (cf. 2 Cor. 4, 15).
28. Christus, quem Pater
sanctificavit et misit in mundum (cf. Io. 10, 36), consecrationis missionisque
suae per Apostolos suos, eorum successores, videlicet Episcopos participes
effecit,[98] qui munus
ministerii sui, vario gradu, variis subiectis in Ecclesia legitime tradiderunt.
Sic ministerium ecclesiasticum divinitus institutum diversis ordinibus
exercetur ab illis [34] qui iam ab antiquo Episcopi, Presbyteri, Diaconi
vocantur.[99]
Presbyteri, quamvis pontificatus
apicem non habeant et in exercenda sua potestate ab Episcopis pendeant, cum eis
tamen sacerdotali honore coniuncti sunt[100]
et vi sacramenti Ordinis,[101]
ad imaginem Christi, summi atque aeterni Sacerdotis (cf. Hebr. 5, 1-10; 7, 24;
9, 11-28), ad Evangelium praedicandum fidelesque pascendos et ad divinum cultum
celebrandum consecrantur, ut veri sacerdotes Novi Testamenti.[102]
Muneris unici Mediatoris Christi (cf. 1
Tim. 2, 5) participes in suo gradu ministerii, omnibus verbum divinum
annuntiant. Suum vero munus sacrum maxime exercent in eucharistico cultu vel
synaxi, qua in persona Christi agentes[103] Eiusque mysterium proclamantes, vota fidelium sacrificio
Capitis ipsorum coniungunt, et unicum sacrificium Novi Testamenti, Christi
scilicet Sese Patri immaculatam hostiam semel offerentis (cf. Hebr. 9, 11-28),
in sacrificio Missae usque ad adventum Domini (cf. 1 Cor. 11, 26) repraesentant
et applicant.[104] Pro fidelibus autem poenitentibus vel aegrotantibus
ministerio reconciliationis et alleviationis summe funguntur, et necessitates
ac preces fidelium ad Deum Patrem afferunt (cf. Hebr. 5, 1-3). Munus Christi
Pastoris et Capitis pro sua parte auctoritatis exercentes,[105] familiam Dei, ut fraternitatem in unum animatam,[106]
colligunt et per Christum in Spiritu ad Deum Patrem adducunt. In medio gregis Eum in spiritu et veritate adorant (cf.
Io. 4, 24). In verbo demum et doctrina laborant (cf. 1 Tim. 5, 17), credentes
quod in lege Domini meditantes legerint, docentes quod crediderint, imitantes
quod docuerint.[107]
[35]
Presbyteri, ordinis Episcopalis
providi cooperatores[108]
eiusque adiutorium et organum, ad Populo Dei inserviendum vocati, unum
presbyterium[109] cum suo
Episcopo constituunt, diversis quidem officiis mancipatum. In singulis
localibus fidelium congregationibus Episcopum, quocum fidenti et magno animo
consociantur, quodammodo praesentem reddunt eiusque munera et sollicitudinem
pro parte suscipiunt et cura cotidiana exercent. Qui sub auctoritate Episcopi
portionem gregis dominici sibi addictam sanctificant et regunt, Ecclesiam
universalem in suo loco visibilem faciunt et in aedificando toto corpore
Christi (cf. Eph. 4, 12) validam opem afferunt. Ad bonum autem filiorum Dei
semper intenti operam suam ad opus pastorale totius dioeceseos, immo totius
Ecclesiae conferre studeant. Propter hanc in sacerdotio et missione
participationem Presbyteri Episcopum vere ut patrem suum agnoscant eique
reverenter oboediant. Episcopus vero Sacerdotes cooperatores suos ut filios et
amicos consideret, sicut Christus discipulos suos iam non servos, sed amicos
vocat (cf. Io. 15, 15). Corpori igitur Episcoporum, ratione Ordinis et
ministerii, omnes Sacerdotes, tum dioecesani tum religiosi coaptantur et bono
totius Ecclesiae pro sua vocatione et gratia inserviunt.
Vi communis sacrae ordinationis
et missionis Presbyteri omnes inter se intima fraternitate nectuntur, quae
sponte ac libenter sese manifestet in mutuo auxilio, tam spirituali quam
materiali, tam pastorali quam personali, in conventibus et communione vitae,
laboris et caritatis.
Fidelium vero, quos
spiritualiter baptismate et doctrina genuerunt (cf. 1 Cor. 4, 15; I Pt. 1, 23),
curam tamquam patres in Christo agant. Forma facti gregis ex animo (cf. I Pt.
5, 3) suae communitati locali ita praesint et inserviant, ut ista digne vocari
possit illo nomine, quo unus et totus Populus Dei insignitur, Ecclesiae
scilicet Dei (cf. 1 Cor. 1, 2; 2 Cor. 1, 1; et passim). Memores sint se sua cotidiana conversatione et sollicitudine fidelibus et
infidelibus, catholicis et non catholicis, faciem ministerii vere sacerdotalis
et pastoralis exhibere, omnibusque testimonium veritatis et vitae reddere
debere, et ut boni pastores illos quoque quaerere (cf. Lc. 15, 4-7), qui baptizati
quidem in Ecclesia catholica a praxi sacramentorum, vel imo a fide defecerunt.
Quia genus humanum hodie magis
magisque in unitatem civilem, [36] oeconomicam et socialem coalescit, eo magis
oportet ut Sacerdotes, coniuncta cura et ope sub ductu Episcoporum et Summi
Pontificis, omnem rationem dispersionis elidant, ut in unitatem familiae Dei
totum genus humanum adducatur.
29. In gradu inferiori
hierarchiae sistunt Diaconi, quibus «non ad sacerdotium, sed ad ministerium»
manus imponuntur.[110]
Gratia etenim sacramentali roborati, in diaconia liturgiae, verbi et caritatis
Populo Dei, in communione cum Episcopo eiusque presbyterio, inserviunt. Diaconi
est, prout ei a competenti auctoritate assignatum fuerit, solemniter baptismum
administrare, Eucharistiam servare et distribuere, matrimonio Ecclesiae nomine
adsistere et benedicere, Viaticum moribundis deferre, fidelibus sacram legere
Scripturam, populum instruere et exhortari, fidelium cultui et orationi
praesidere, sacramentalia ministrare, ritui funeris ac sepulturae praeesse.
Caritatis et administrationis officiis dediti, meminerint Diaconi moniti Beati
Polycarpi: «Misericordes, seduli, incedentes iuxta veritatem Domini, qui omnium
minister factus est».[111]
Cum vero haec munera, ad vitam
Ecclesiae summopere necessaria, in disciplina Ecclesiae latinae hodie vigenti
in pluribus regionibus adimpleri difficulter possint, Diaconatus in futurum
tamquam proprius ac permanens gradus hierarchiae restitui poterit. Ad
competentes autem varii generis territoriales Episcoporum coetus, approbante
ipso Summo Pontifice, spectat decernere, utrum et ubinam pro cura animarum
huiusmodi diaconos institui opportunum sit. De consensu Romani Pontificis hic
diaconatus viris maturioris aetatis etiam in matrimonio viventibus conferri
poterit, necnon iuvenibus idoneis, pro quibus tamen lex coelibatus firma
remanere debet. [37]
CAPUT IV
DE LAICIS
30. Sancta Synodus, muneribus
Hierarchiae declaratis, libenter animum advertit statui illorum christifidelium
qui laici nuncupantur. Quodsi omnia quae de Populo Dei dicta sunt, ad laicos,
religiosos et clericos aequaliter diriguntur, laicis tamen, viris et
mulieribus, ratione condicionis et missionis, quaedam particulariter pertinent,
quorum fundamenta ob specialia rerum adiuncta nostri temporis magis expendenda
sunt. Pastores enim sacri probe norunt
quantum laici ad bonum totius Ecclesiae conferant. Sciunt enim Pastores se a
Christo non esse institutos, ut totam missionem salvificam Ecclesiae versus
mundum in se solos suscipiant, sed praeclarum munus suum esse ita pascere
fideles eorumque ministrationes et charismata ita recognoscere, ut cuncti suo
modo ad commune opus unanimiter cooperentur. Oportet enim, ut omnes «veritatem
... facientes in caritate crescamus in illo per omnia, qui est caput Christus,
ex quo totum corpus compactum et connexum per omnem iuncturam
subministrationis, secundum operationem in mensuram uniuscuiusque membri,
augmentum corporis facit in aedificationem sui in caritate» (Eph. 4, 15-16).
31. Nomine laicorum hic intelleguntur
omnes christifideles praeter membra ordinis sacri et status religiosi in
Ecclesia sanciti, christifideles scilicet qui, utpote baptismate Christo
concorporati, in Populum Dei constituti, et de munere Christi sacerdotali,
prophetico et regali suo modo participes facti, pro parte sua missionem totius
populi christiani in Ecclesia et in mundo exercent.
Laicis indoles saecularis
propria et peculiaris est. Membra enim ordinis sacri, quamquam aliquando in
saecularibus versari possunt, etiam saecularem professionem exercendo, ratione
suae particularis vocationis praecipue et ex professo ad sacrum ministerium
ordinantur, dum religiosi suo statu praeclarum et eximium testimonium reddunt,
mundum transfigurari Deoque offerri non posse sine spiritu beatitudinum. Laicorum est, ex vocatione propria, res temporales
gerendo et secundum Deum ordinando, regnum Dei quaerere. In saeculo vivunt, scilicet in omnibus et singulis mundi officiis et
operibus et in ordinariis vitae familiaris et socialis condicionibus, quibus
eorum existentia quasi contexitur. Ibi a Deo vocantur, ut suum proprium munus
exercendo, spiritu evangelico ducti, fermenti instar ad mundi sanctificationem
velut ab [38] intra conferant, sicque praeprimis testimonio vitae suae, fide,
spe et caritate fulgentes, Christum aliis manifestent. Ad illos ergo peculiari
modo spectat res temporales omnes, quibus arcte coniunguntur, ita illuminare et
ordinare, ut secundum Christum iugiter fiant et crescant et sint in laudem
Creatoris et Redemptoris.
32. Ecclesia sancta, ex divina
institutione, mira varietate ordinatur et regitur. «Sicut enim in uno corpore
multa membra habemus, omnia autem membra non eundem actum habent, ita multi
unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra» (Rom. 12,
4-5).
Unus est ergo Populus Dei
electus: «unus Dominus, una fides, unum baptisma» (Eph. 4, 5); communis
dignitas membrorum ex eorum in Christo regeneratione, communis filiorum gratia,
communis ad perfectionem vocatio, una salus, una spes indivisaque caritas. Nulla
igitur in Christo et in Ecclesia inaequalitas, spectata stirpe vel natione,
condicione sociali vel sexu, quia «non est Iudaeus neque Graecus, non est
servus neque liber, non est masculus neque femina. Omnes enim vos unus estis in Christo Iesu» (Gal. 3, 28 gr.; cf. Col. 3,
11).
Si igitur in Ecclesia non omnes
eadem via incedunt, omnes tamen ad sanctitatem vocantur et coaequalem sortiti
sunt fidem in iustitia Dei (cf. 2 Pt. 1, 1). Etsi quidam ex voluntate Christi
ut doctores, mysteriorum dispensatores et pastores pro aliis constituuntur,
vera tamen inter omnes viget aequalitas quoad dignitatem et actionem cunctis
fidelibus communem circa aedificationem Corporis Christi. Distinctio enim quam
Dominus posuit inter sacros ministros et reliquum Populum Dei, secumfert
coniunctionem, cum Pastores et alii fideles inter se communi necessitudine
devinciantur; Ecclesiae Pastores, exemplum Domini secuti, sibi invicem aliisque
fidelibus ministrent, hi autem alacriter Pastoribus et doctoribus sociam operam
praestent. Sic in varietate omnes testimonium perhibent de mirabili unitate in
Corpore Christi: ipsa enim diversitas gratiarum, ministrationum et operationum
filios Dei in unum colligit, quia «haec ... omnia operatur unus atque idem
Spiritus» (1 Cor. 12, 11).
Laici igitur sicut ex divina
dignatione fratrem habent Christum, qui cum sit Dominus omnium, venit tamen non
ministrari sed ministrare (cf. Mt. 20, 28), ita etiam fratres habent eos, qui
in sacro ministerio positi, auctoritate Christi docendo et sanctificando et regendo
familiam Dei ita pascunt, ut mandatum novum caritatis ab omnibus impleatur.
Quocirca pulcherrime dicit S. Augustinus: «Ubi me terret [39] quod vobis sum,
ibi me consolatur quod vobiscum sum. Vobis enim sum episcopus,
vobiscum sum christianus. Illud est
nomen officii, hoc gratiae; illud periculi est, hoc salutis».[112]
33. Laici in Populo Dei
congregati et in uno Corpore Christi sub uno capite constituti, quicumque sunt,
vocantur, ut tamquam viva membra ad Ecclesiae incrementum eiusque iugem
sanctificationem vires suas omnes, beneficio Creatoris et gratia Redemptoris
acceptas, conferant.
Apostolatus autem laicorum est
participatio ipsius salvificae missionis Ecclesiae, ad quem apostolatum omnes
ab ipso Domino per baptismum et confirmationem depuntantur. Sacramentis autem,
praesertim sacra Eucharistia, communicatur et alitur illa caritas erga Deum et
homines, quae anima est totius apostolatus. Laici autem speciatim ad hoc
vocantur, ut praesentem et actuosam reddant Ecclesiam in eis locis et rerum
adiunctis, ubi ipsa nonnisi per eos sal terrae evadere potest.[113]
Sic omnis laicus, ex ipsis donis sibi collatis, testis simul et vivum
instrumentum missionis ipsius Ecclesiae exsistit «secundum mensuram donationis
Christi» (Eph. 4, 7).
Praeter hunc apostolatum, qui ad
omnes omnino christifideles spectat, laici insuper diversis modis ad
cooperationem magis immediatam cum apostolatu Hierarchiae vocari possunt,[114]
ad modum illorum virorum ac mulierum, qui Paulum apostolum in Evangelio
adiuvabant, multum in Domino laborantes (cf. Phil. 4, 3; Rom. 16, 3 ss.). Praeterea aptitudine gaudent, ut ad quaedam munera
ecclesiastica, ad finem spiritualem exercenda, ab Hierarchia adsumantur.
Omnibus igitur laicis onus
praeclarum incumbit adlaborandi, ut divinum salutis propositum ad universos
homines omnium temporum et ubique terrarum magis magisque pertingat. Via
proinde eisdem undequaque pateat, ut pro suis viribus temporumque
necessitatibus opus salutare Ecclesiae naviter et ipsi participent.
34. Supremus et aeternus
Sacerdos Christus Iesus, cum etiam per laicos suum testimonium suumque
servitium continuare velit, eos suo Spiritu vivificat indesinenterque impellit
ad omne opus bonum et perfectum. [40]
Illis enim, quos vitae et
missioni suae intime coniungit, etiam sui muneris sacerdotalis partem tribuit
ad cultum spiritualem exercendum, ut glorificetur Deus et salventur homines.
Qua de causa laici, utpote Christo dicati et Spiritu Sancto uncti, mirabiliter
vocantur et instruuntur, ut uberiores semper fructus Spiritus in ipsis producantur.
Omnia enim eorum opera, preces et incepta apostolica, conversatio coniugalis et
familiaris, labor quotidianus, animi corporisque relaxatio, si in Spiritu
peragantur, imo molestiae vitae si patienter sustineantur, fiunt spirituales
hostiae, acceptabiles Deo per Iesum Christum (cf. I Pt. 2, 5), quae in
Eucharistiae celebratione, cum dominici Corporis oblatione, Patri piissime
offeruntur. Sic et laici, qua adoratores
ubique sancte agentes, ipsum mundum Deo consecrant.
35. Christus, Propheta magnus,
qui et testimonio vitae et verbi virtute Regnum proclamavit Patris, usque ad
plenam manifestationem gloriae suum munus propheticum adimplet, non solum per
Hierarchiam, quae nomine et potestate Eius docet, sed etiam per laicos, quos
ideo et testes constituit et sensu fidei et gratia verbi instruit (cf. Act. 2,
17-18; Apoc. 19, 10), ut virtus Evangelii in vita quotidiana, familiari et
sociali eluceat. Ipsi se praebent ut filios repromissionis, si fortes in fide
et spe praesens momentum redimunt (cf. Eph. 5, 16; Col. 4, 5) et futuram
gloriam per patientiam exspectant (cf. Rom. 8, 25). Hanc autem spem non in
animi interioritate abscondant, sed conversione continua et colluctatione
«adversus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritualia nequitiae» (Eph.
6, 12) etiam per vitae saecularis structuras exprimant.
Sicut sacramenta Novae Legis,
quibus vita et apostolatus fidelium alitur, coelum novum et terram novam (cf.
Apoc. 21, 1) praefigurant, ita laici evadunt validi praecones fidei sperandarum
rerum (cf. Hebr. 11, 1), si cum vita ex fide professionem fidei inhaesitanter
coniungunt. Haec evangelizatio, nuntium Christi scilicet et testimonio vitae et
verbo prolatum, notam quamdam specificam et peculiarem efficacitatem acquirit
ex hoc, quod in communibus condicionibus saeculi completur.
Quo in munere magni pretii
apparet ille status vitae, qui speciali sacramento sanctificatur, scilicet vita
matrimonialis et familiaris. Ibi exercitium et schola praeclara apostolatus
laicorum habetur, ubi religio christiana totam vitae institutionem pervadit et
in dies magis transformat. Ibi coniuges propriam habent vocationem, ut sibi
invicem et filiis sint testes fidei et amoris Christi. Familia christiana tum praesentes [41] virtutes Regni Dei tum spem vitae
beatae alta voce proclamat. Ita exemplo et testimonio suo arguit mundum de
peccato et eos qui veritatem quaerunt illuminat.
Proinde laici, etiam quando
curis temporalibus occupantur, pretiosam actionem ad evangelizandum mundum
exercere possunt et debent. Quodsi quidam eorum, deficientibus sacris
ministris, vel iisdem in regimine persecutionis impeditis, quaedam officia
sacra pro facultate supplent; et si plures quidem ex eis totas vires suas in
opere apostolico impendunt: universos tamen oportet ad dilatationem et incrementum
Regni Christi in mundo cooperari. Quapropter laici sollerter in profundiorem
cognitionem veritatis revelatae incumbant, et instanter a Deo sapientiae donum
impetrent.
36. Christus, factus oboediens
usque ad mortem et propter hoc a Patre exaltatus (cf. Phil. 2, 8-9), in gloriam
regni sui intravit. Cui omnia subiiciuntur, donec
Ipse se cunctaque creata Patri subiiciat, ut sit Deus omnia in omnibus (cf. 1
Cor. 15, 27-28). Quam potestatem discipulis communicavit, ut et illi in regali
libertate constituantur et sui abnegatione vitaque sancta regnum peccati in
seipsis devincant (cf. Rom. 6, 12), immo ut Christo etiam in aliis servientes,
fratres suos ad Regem, cui servire regnare est, humilitate et patientia
perducant. Dominus enim regnum suum etiam per laicos fideles dilatare cupit,
regnum scilicet «veritatis et vitae, regnum sanctitatis et gratiae, regnum
iustitiae, amoris et pacis»;[115]
in quo regno ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem
gloriae filiorum Dei (cf. Rom. 8, 21). Magna sane promissio, magnumque mandatum
discipulis datur: «Omnia enim vestra sunt, vos autem Christi, Christus autem
Dei» (1 Cor. 3, 23).
Fideles igitur totius creaturae
intimam naturam, valorem et ordinationem in laudem Dei agnoscere, et per opera
etiam saecularia se invicem ad sanctiorem vitam adiuvare debent, ita ut mundus
spiritu Christi imbuatur atque in iustitia, caritate et pace finem suum
efficacius attingat. In quo officio universaliter adimplendo laici praecipuum
locum obtinent. Sua igitur in profanis disciplinis competentia suaque
activitate, gratia Christi intrinsecus elevata, valide conferant operam, ut
bona creata secundum Creatoris ordinationem Eiusque Verbi illuminationem humano
labore, arte technica, civilique cultura ad utilitatem omnium prorsus hominum
excolantur, aptiusque inter illos [42] distribuantur, et suo modo ad
universalem progressum in humana et christiana libertate conducant. Ita
Christus per Ecclesiae membra totam societatem humanam suo salutari lumine
magis magisque illuminabit.
Laici praeterea, collatis quoque
viribus, instituta et condiciones mundi, si qua mores ad peccatum incitant, ita
sanent, ut haec omnia ad iustitiae normas conformentur et virtutum exercitio
potius faveant quam obsint. Ita agendo culturam operaque humana valore morali
imbuent. Hoc modo simul ager mundi melius pro semine verbi divini paratur, et
Ecclesiae latius patent portae, quibus praeconium pacis in mundum introeat.
Propter ipsam oeconomiam
salutis, fideles discant sedulo distinguere inter iura et officia quae eis
incumbunt, quatenus Ecclesiae aggregantur, et ea quae eis competunt, ut sunt
humanae societatis membra. Utraque inter se harmonice consociare satagent,
memores se, in quavis re temporali, christiana conscientia duci debere, cum
nulla humana activitas, ne in rebus temporalibus quidem, Dei imperio subtrahi
possit. Nostro autem tempore maxime oportet ut distinctio haec simul et
harmonia quam clarissime in modo agendi fidelium elucescant, ut missio
Ecclesiae particularibus mundi hodierni condicionibus plenius respondere
valeat. Sicut enim agnoscendum est terrenam civitatem, saecularibus curis iure
addictam propriis regi principiis, ita infausta doctrina, quae societatem,
nulla habita religionis ratione, exstruere contendit et libertatem religiosam civium
impugnat et eruit, merito reiicitur.[116]
37. Laici, sicut omnes
christifideles, ius habent ex spiritualibus Ecclesiae bonis, verbi Dei
praesertim et sacramentorum adiumenta a sacris Pastoribus abundanter
accipiendi,[117] hisque
necessitates et optata sua ea libertate et fiducia, quae filios Dei et fratres
in Christo decet, patefaciant. Pro scientia, competentia et praestantia quibus
pollent, facultatem, immo aliquando et officium habent suam sententiam de iis
quae bonum Ecclesiae respiciunt declarandi.[118]
Hoc fiat, si casus ferat, per [43] instituta ad hoc ab Ecclesia stabilita, et
semper in veracitate, fortitudine et prudentia, cum reverentia et caritate erga
illos, qui ratione sacri sui muneris personam Christi gerunt.
Laici, sicut omnes
christifideles, illa quae sacri Pastores, utpote Christum repraesentantes,
tamquam magistri et rectores in Ecclesia statuunt, christiana oboedientia
prompte amplectantur, Christi exemplum secuti, qui, sua oboedientia usque ad
mortem, beatam libertatis filiorum Dei viam omnibus hominibus aperuit. Neque
omittant precibus suis Praepositos suos Deo commendare, quippe qui pervigilant
quasi rationem pro animabus nostris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant et non
gementes (cf. Hebr. 13, 17).
Sacri vero Pastores laicorum
dignitatem et responsabilitatem in Ecclesia agnoscant et promoveant; libenter
eorum prudenti consilio utantur, cum confidentia eis in servitium Ecclesiae
officia committant et eis agendi libertatem et spatium relinquant, immo animum
eis addant, ut etiam sua sponte opera aggrediantur. Paterno cum amore coepta,
vota et desideria a laicis proposita attente in Christo considerent.[119]
Iustam autem libertatem, quae omnibus in civitate terrestri competit, Pastores
observanter agnoscent.
Ex hoc familiari commercio inter
Laicos et Pastores permulta bona Ecclesiae exspectanda sunt: ita enim in laicis
roboratur propriae responsabilitatis sensus, fovetur alacritas, et facilius
laicorum vires Pastorum operi associantur. Hi vero, laicorum experientia
adiuti, tam in rebus spiritualibus quam in temporalibus, distinctius et aptius
iudicare valent, ita ut tota Ecclesia, ab omnibus membris suis roborata, suam
pro mundi vita missionem efficacius compleat.
38. Unusquisque laicus debet
esse coram saeculo testis resurrectionis et vitae Domini Iesu atque signum Dei
vivi. Omnes insimul et unusquisque pro sua parte mundum fructibus spiritualibus
alere debent (cf. Gal. 5, 22), in eumque spiritum diffundere, quo animantur
illi pauperes, mites et pacifici, quos Dominus in Evangelio beatos proclamavit
(cf. Mt. 5, 3-9). Uno verbo, «quod anima est in corpore, hoc sint in mundo
christiani».[120] [44]
CAPUT V
DE UNIVERSALI VOCATIONE AD SANCTITATEM IN ECCLESIA
39. Ecclesia, cuius mysterium a
Sacra Synodo proponitur, indefectibiliter sancta creditur. Christus enim, Dei
Filius, qui cum Patre et Spiritu «solus Sanctus» celebratur,[121]
Ecclesiam tamquam sponsam suam dilexit, Seipsum tradens pro ea, ut illam
sanctificaret (cf. Eph. 5, 25-26), eamque Sibi ut corpus suum coniunxit atque
Spiritus Sancti dono cumulavit, ad gloriam Dei. Ideo in Ecclesia omnes, sive ad
Hierarchiam pertinent sive ab ea pascuntur, ad sanctitatem vocantur, iuxta
illud Apostoli: «Haec est enim voluntas Dei, sanctificatio vestra» (1 Thess. 4,
3; cf. Eph. 1, 4). Haec autem Ecclesiae sanctitas in gratiae fructibus quos
Spiritus in fidelibus producit, incessanter manifestatur et manifestari debet;
multiformiter exprimitur apud singulos, qui in suo vitae ordine ad perfectionem
caritatis, aedificantes alios, tendunt; proprio quodam modo apparet in praxi
consiliorum, quae evangelica appellari consueverunt. Quae consiliorum praxis,
Spiritu Sancto impellente, a multis christianis assumpta, sive privatim sive in
conditione vel statu in Ecclesia sancitis, praeclarum in mundo fert, et ferre
oportet, eiusdem sanctitatis testimonium et exemplum.
40. Omnis perfectionis divinus
Magister et Exemplar, Dominus Iesus, sanctitatem vitae, cuius Ipse et auctor et
consummator exstat, omnibus et singulis discipulis suis cuiuscumque conditionis
praedicavit: «Estote ergo vos perfecti, sicut et Pater vester coelestis
perfectus est» (Mt. 5, 48).[122]
In omnes enim Spiritum Sanctum misit, qui eos intus moveat, ut Deum diligant ex
toto corde, ex tota anima, ex tota mente et ex tota virtute sua (cf. Mc. 12,
30), et ut invicem se diligant sicut Christus eos dilexit (cf. Io. 13, 34; 15,
12). Christi asseclae a Deo non secundum
opera sua, sed secundum propositum et gratiam Eius vocati atque in Iesu Domino
iustificati, in fidei baptismate vere filii Dei et consortes divinae naturae,
ideoque reapse sancti effecti sunt. Eos proinde oportet sanctificationem quam
acceperunt, Deo dante, vivendo tenere atque perficere. Ab Apostolo monentur, ut
vivant «sicut [45] decet sanctos» (Eph. 5, 3), et induant «sicut electi Dei,
sancti et dilecti, viscera misericordiae, benignitatem, humilitatem, modestiam,
patientiam» (Col. 3, 12), fructusque Spiritus habeant in sanctificationem (cf.
Gal. 5, 22; Rom. 6, 22). Cum vero in multis offendimus omnes (cf. Iac. 3, 2),
misericordiae Dei iugiter egemus atque orare quotidie debemus: «Et dimitte
nobis debita nostra» (Mt. 6, 12).[123]
Cunctis proinde perspicuum est,
omnes christifideles cuiuscumque status vel ordinis ad vitae christianae
plenitudinem et caritatis perfectionem vocari,[124]
qua sanctitate, in societate quoque terrena, humanior vivendi modus promovetur.
Ad quam perfectionem adipiscendam fideles vires secundum mensuram donationis
Christi acceptas adhibeant, ut Eius vestigia sequentes Eiusque imagini
conformes effecti, voluntatem Patris in omnibus obsequentes, gloriae Dei et
servitio proximi toto animo sese devoveant. Ita sanctitas Populi Dei in
abundantes fructus excrescet, sicut in Ecclesiae historia per tot Sanctorum
vitam luculenter commonstratur.
41. In variis vitae generibus et
officiis una sanctitas excolitur ab omnibus, qui a Spiritu Dei aguntur, atque
voci Patris oboedientes Deumque Patrem in spiritu et veritate adorantes,
Christum pauperem, humilem, et crucem baiulantem sequuntur, ut gloriae Eius
mereantur esse consortes. Unusquisque vero secundum propria dona et munera per
viam fidei vivae, quae spem excitat et per caritatem operatur, incunctanter
incedere debet.
Gregis Christi Pastores imprimis
oportet, ut ad imaginem summi et aeterni Sacerdotis, Pastoris et Episcopi
animarum nostrarum, sancte et alacriter, humiliter et fortiter exsequantur
ministerium suum, quod ita adimpletum, etiam pro eis erit praecelsum
sanctificationis medium. Ad plenitudinem sacerdotii electi, sacramentali gratia
donantur, ut orando, sacrificando et praedicando, per omnem formam episcopalis
curae et servitii, perfectum pastoralis caritatis munus exerceant,[125]
[46] animam suam pro ovibus ponere ne timeant et forma facti gregis (cf. I Pt.
5, 3), Ecclesiam etiam exemplo suo ad maiorem in dies sanctitatem promoveant.
Presbyteri in similitudinem
ordinis Episcoporum, quorum spiritualem coronam efformant,[126]
de eorum muneris gratia participantes per Christum, aeternum et unicum
Mediatorem, quotidiano officii sui exercitio in Dei proximique amore crescant,
communionis sacerdotalis vinculum servent, in omni bono spirituali abundent
atque vivum Dei testimonium omnibus praestent,[127]
aemuli eorum sacerdotum, qui saeculorum decursu, in humili saepe et abscondito
servitio praeclarum sanctitatis specimen reliquerunt. Quorum laus est in Ecclesia
Dei. Pro plebe sua et toto Populo Dei ex officio precantes et sacrificium
offerentes, agnoscendo quod agunt et imitando quod tractant,[128]
nedum apostolicis curis, periculis et aerumnis impediantur, per ea potius ad
altiorem sanctitatem ascendant, ex abundantia contemplationis actionem suam
nutriendo et fovendo, in oblectamentum totius Ecclesiae Dei. Omnes presbyteri
et speciatim illi qui peculiari suae ordinationis titulo sacerdotes dioecesani
vocantur, meminerint quantum ad suam sanctificationem conferant cum suo
Episcopo fidelis coniunctio atque generosa cooperatio.
Missionis autem et gratiae
supremi Sacerdotis peculiari modo participes sunt inferioris quoque ordinis
ministri, imprimis Diaconi, qui mysteriis Christi et Ecclesiae servientes,[129]
ab omni vitio puros se custodire atque Deo placere et omne bonum coram
hominibus providere debent (cf. 1 Tim. 3, 8-10 et 12-13). Clerici, qui a Domino
vocati et in partem Eius sepositi, sub vigilantia Pastorum ad officia
ministrorum se praeparant, mentes et corda sua tam praeclarae electioni
conformare tenentur, in oratione assidui, amore ferventes, quaecumque sunt
vera, iusta et bonae famae cogitantes, omnia in gloriam et honorem Dei
perficientes. Quibus accedunt illi a Deo electi laici, qui, ut plene se dedant
apostolicis operibus, ab Episcopo vocantur et in agro Domini cum multo fructu
laborant.[130] [47]
Coniuges autem parentesque
christiani oportet ut propriam viam sequentes, amore fideli, totius vitae
decursu se invicem in gratia sustineant, et prolem amanter a Deo acceptam
christianis doctrinis et evangelicis virtutibus imbuant. Ita enim exemplum
indefessi et generosi amoris omnibus praebent, fraternitatem caritatis
aedificant, et foecunditatis Matris Ecclesiae testes et cooperatores exsistunt,
in signum et participationem illius dilectionis, qua Christus Sponsam suam
dilexit Seque pro ea tradidit.[131]
Simile exemplum alio modo praebetur a viduis et innuptis, qui ad sanctitatem et
operositatem in Ecclesia, et ipsi haud parum conferre possunt. Ii vero, qui
laboribus saepe duris incumbunt, oportet ut humanis operibus seipsos
perficiant, concives adiuvent, totamque societatem et creationem ad meliorem
statum promoveant, verum etiam ut Christum, cuius manus fabrilibus se
exercuerunt et qui semper cum Patre ad salutem omnium operatur, in actuosa
caritate imitentur, spe gaudentes, alter alterius onera portantes, atque ipso
suo quotidiano labore ad altiorem ascendant sanctitatem etiam apostolicam.
Specialiter etiam Christo pro
salute mundi patienti se uniri sciant ii, qui paupertate, infirmitate, morbo,
variisque aerumnis opprimuntur, vel persecutionem propter iustitiam patiuntur,
quos Dominus in Evangelio beatos praedicavit et quos «Deus ... omnis gratiae,
qui vocavit nos in aeternam suam gloriam in Christo Iesu, modicum passos, ipse
perficiet, confirmabit solidabitque» (I Pt. 5, 10).
Omnes igitur christifideles in
vitae suae conditionibus, officiis vel circumstantiis, et per illa omnia, in
dies magis sanctificabuntur, si cuncta e manu Patris coelestis cum fide
suscipiunt et voluntati divinae cooperantur, caritatem qua Deus dilexit mundum
in ipso temporali servitio omnibus manifestando.
42. «Deus caritas est, et qui
manet in caritate, in Deo manet, et Deus in eo» (I Io. 1, 16). Deus autem
caritatem suam in cordibus nostris diffudit per Spiritum Sanctum qui datus est
nobis (cf. Rom. 5, 5); ideoque donum primum et maxime necessarium est caritas,
qua Deum super omnia et proximum propter Illum diligimus. Ut vero caritas
tamquam bonum semen in anima increscat et fructificet, unusquisque fidelis
debet verbum Dei libenter audire Eiusque voluntatem, opitulante Eius gratia,
opere complere, sacramentis, praesertim Eucharistiae, et sacris actionibus
frequenter participare, seseque orationi, sui ipsius [48] abnegationi, fraterno
actuoso servitio et omnium virtutum exercitationi constanter applicare. Caritas
enim, ut vinculum perfectionis et plenitudo legis (cf. Col. 3, 14; Rom. 13,
10), omnia sanctificationis media regit, informat ad finemque perducit.[132]
Unde caritate tum in Deum tum in proximum signatur verus Christi discipulus.
Cum Iesus, Dei Filius, caritatem
suam manifestaverit, animam suam pro nobis ponendo, nemo maiorem habet
dilectionem, quam qui animam suam pro Eo et fratribus suis ponit (cf. I Io. 3,
16; Io. 15, 13). Ad hoc ergo maximum amoris
testimonium reddendum coram omnibus, praesertim persecutoribus, aliqui
christiani iam a primo tempore vocati sunt et semper vocabuntur. Martyrium
igitur, quo discipulus Magistro pro mundi salute mortem libere accipienti
assimilatur, Eique in effusione sanguinis conformatur, ab Ecclesia eximium
donum supremaque probatio caritatis aestimatur. Quod si paucis datur, omnes
tamen parati sint oportet, Christum coram hominibus confiteri, Eumque inter
persecutiones, quae Ecclesiae numquam desunt, in via crucis subsequi.
Sanctitas Ecclesiae item
speciali modo fovetur multiplicibus consiliis, quae Dominus in Evangelio
discipulis suis observanda proponit.[133]
Inter quae eminet pretiosum gratiae divinae donum, quod a Patre quibusdam datur
(cf. Mt. 19, 11; 1 Cor. 7, 7), ut in virginitate vel coelibatu facilius
indiviso corde (cf. 1 Cor. 7, 32-34) Deo soli se devoveant.[134]
Haec perfecta propter Regnum coelorum continentia semper in honore praecipuo ab
Ecclesia habita est, tamquam signum et stimulus caritatis, ac quidam peculiaris
fons spiritualis foecunditatis in mundo. Ecclesia etiam Apostoli monitionem
recogitat, qui fideles ad caritatem provocans, eos exhortatur, ut hoc in se
sentiant quod et in Christo Iesu, qui «semet ipsum exinanivit formam servi
accipiens, ... factus oboediens usque ad mortem» (Phil. 2, 7-8) et propter nos
«egenus factus est, cum esset dives» (2 Cor. 8, 9). Huius caritatis et
humilitatis Christi imitationem et testimonium cum a discipulis semper praeberi
necesse sit, gaudet Mater Ecclesia plures in sinu suo inveniri viros ac
mulieres, [49] qui exinanitionem Salvatoris pressius sequuntur et clarius
demonstrant, paupertatem in filiorum Dei libertate suscipientes et propriis
voluntatibus abrenuntiantes: illi scilicet sese homini propter Deum in re
perfectionis ultra mensuram praecepti subiiciunt, ut Christo oboedienti sese
plenius conforment.[135]
Omnes igitur christifideles ad
sanctitatem et proprii status perfectionem prosequendam invitantur et tenentur.
Attendant igitur omnes, ut affectus suos recte dirigant, ne usu rerum
mundanarum et adhaesione ad divitias contra spiritum paupertatis evangelicae a
caritate perfecta prosequenda impediantur, monente Apostolo: Qui utuntur hoc
mundo, in eo ne sistant: praeterit enim figura huius mundi (cf. 1 Cor. 7, 31
gr.).[136]
CAPUT VI
DE RELIGIOSIS
43. Consilia evangelica
castitatis Deo dicatae, paupertatis et oboedientiae, utpote in verbis et
exemplis Domini fundata et ab Apostolis et Patribus Ecclesiaeque doctoribus et
pastoribus commendata, sunt donum divinum, quod Ecclesia a Domino suo accepit
et gratia Eius semper conservat. Ipsa autem auctoritas Ecclesiae, duce Spiritu
Sancto, ea interpretari, eorum praxim moderari et etiam stabiles inde vivendi
formas constituere curavit. Quo factum est ut, quasi in arbore ex germine
divinitus dato mirabiliter et multipliciter in agro Domini ramificata, variae
formae vitae solitariae vel communis, variaeque familiae creverint, quae tum ad
profectum sodalium, tum ad bonum totius Corporis Christi opes augent.[137]
Illae enim familiae sodalibus suis adminicula conferunt stabilitatis in modo
vivendi firmioris, doctrinae ad perfectionem prosequendam probatae, communionis
in militia Christi fraternae, libertatis per oboedientiam roboratae, ita ut
suam religiosam [50] professionem secure implere et fideliter custodire
valeant, atque in caritatis via spiritu gaudentes progrediantur.[138]
Status huiusmodi, ratione habita
divinae et hierarchicae Ecclesiae constitutionis, non est intermedius inter
clericalem et laicalem conditionem, sed ex utraque parte quidam christifideles
a Deo vocantur, ut in vita Ecclesiae peculiari dono fruantur et, suo quisque
modo, eiusdem missioni salvificae prosint.[139]
44. Per vota aut alia sacra
ligamina, votis propria sua ratione assimilata, quibus christifidelis ad tria
praedicta consilia evangelica se obligat, Deo summe dilecto totaliter
mancipatur, ita ut ipse ad Dei servitium Eiusque honorem novo et peculiari
titulo referatur. Per baptismum quidem mortuus est peccato, et Deo sacratus; ut
autem gratiae baptismalis uberiorem fructum percipere queat, consiliorum
evangelicorum professione in Ecclesia liberari intendit ab impedimentis, quae
ipsum a caritatis fervore et divini cultus perfectione retrahere possent, et
divino obsequio intimius consecratur.[140]
Tanto autem perfectior erit consecratio, quo per firmiora et stabiliora vincula
magis repraesentatur Christus cum sponsa Ecclesia indissolubili vinculo
coniunctus.
Cum vero evangelica consilia
suos asseclas, per caritatem ad quam ducunt,[141]
Ecclesiae eiusque mysterio speciali modo coniungant, spiritualis horum vita
bono quoque totius Ecclesiae devoveatur oportet. Inde oritur officium pro
viribus et secundum formam propriae vocationis, sive oratione, sive actuosa
quoque opera, laborandi ad Regnum Christi in animis radicandum et roborandum,
illudque ad omnes plagas dilatandum. Unde et Ecclesia propriam indolem variorum
Institutorum religiosorum tuetur et fovet.
Evangelicorum proinde
consiliorum professio tamquam signum apparet, quod omnia Ecclesiae membra ad
officia vocationis christianae impigre adimplenda efficaciter attrahere potest
ac debet. Cum enim Populus Dei hic manentem civitatem non habeat, sed futuram
inquirat, status religiosus, qui suos asseclas a curis terrenis magis liberat,
magis etiam tum bona coelestia iam in hoc saeculo praesentia omnibus [51]
credentibus manifestat, tum vitam novam et aeternam redemptione Christi
acquisitam testificat, tum resurrectionem futuram et gloriam Regni coelestis
praenuntiat. Formam quoque vitae, quam Filius Dei accepit, mundum ingressus ut
faceret voluntatem Patris, quamque discipulis Ipsum sequentibus proposuit, idem
status pressius imitatur atque in Ecclesia perpetuo repraesentat. Regni Dei
denique super omnia terrestria elevationem eiusque summas necessitudines
peculiari modo patefacit; supereminentem quoque magnitudinem virtutis Christi
regnantis atque infinitam Spiritus Sancti potentiam, in Ecclesia mirabiliter
operantem, cunctis hominibus demonstrat.
Status ergo, qui professione
consiliorum evangelicorum constituitur, licet ad Ecclesiae structuram
hierarchicam non spectet, ad eius tamen vitam et sanctitatem inconcusse
pertinet.
45. Cum ecclesiasticae
Hierarchiae munus sit Populum Dei pascere et ad pascua uberrima ducere (cf. Ez.
34, 14), ad ipsam spectat evangelicorum consiliorum praxim, quibus perfectio
caritatis erga Deum et proximum singulariter fovetur, legibus suis sapienter
moderari.[142] Ipsa
etiam, Spiritus Sancti impulsus dociliter sequens, regulas a praeclaris viris
et mulieribus propositas recipit et ulterius ordinatas authentice adprobat,
necnon Institutis ad aedificationem Corporis Christi passim erectis, ut
secundum spiritum fundatorum crescant atque floreant, auctoritate sua
invigilante et protegente adest.
Quo autem melius necessitatibus
totius dominici gregis provideatur, quodcumque perfectionis Institutum ac
sodales singuli a Summo Pontifice, ratione ipsius in universam Ecclesiam
primatus, intuitu utilitatis communis, ab Ordinariorum loci iurisdictione eximi
et ei soli subiici possunt.[143]
Similiter possunt propriis
auctoritatibus patriarchalibus relinqui aut committi. Ipsi sodales, in officio
erga Ecclesiam ex peculiari suae vitae forma adimplendo, reverentiam et
oboedientiam secundum canonicas leges praestare debent Episcopis, ob eorum in
Ecclesiis particularibus auctoritatem pastoralem et ob necessariam in labore
apostolico unitatem et concordiam.[144][52]
Ecclesia autem professionem
religiosam non tantum sua sanctione ad status canonici dignitatem erigit, sed
eam ut statum Deo consecratum etiam actione sua liturgica exhibet. Ipsa enim
Ecclesia, auctoritate sibi a Deo commissa, profitentium vota suscipit, prece
sua publica eis auxilia et gratiam a Deo impetrat, eos Deo commendat eisque
spiritualem benedictionem impertitur, oblationem eorum sacrificio eucharistico
adsocians.
46. Sollicite attendant
religiosi, ut per ipsos Ecclesia revera Christum in dies, sive fidelibus sive
infidelibus, melius commonstret, vel in monte contemplantem, vel turbis Regnum
Dei annuntiantem, vel aegrotos et saucios sanantem ac peccatores ad bonam
frugem convertentem, vel pueris benedicentem, et omnibus benefacientem, semper
autem voluntati Patris qui Eum misit oboedientem.[145]
Omnes tandem perspectum habeant,
consiliorum evangelicorum professionem, quamvis renuntiationem secumferat
bonorum quae indubie magni aestimanda veniunt, tamen personae humanae vero
profectui non obstare, sed natura sua ei summopere prodesse. Consilia enim,
secundum cuiusquam personalem vocationem voluntarie suscepta, ad cordis
purificationem et spiritualem libertatem non parum conferunt, fervorem
caritatis iugiter excitant et praesertim ad genus vitae virginalis ac pauperis,
quod sibi elegit Christus Dominus, quodque Mater Eius Virgo amplexa est,
hominem christianum magis conformare valent, ut exemplo tot sanctorum fundatorum
comprobatur. Nec quisquam aestimet religiosos consecratione sua aut ab
hominibus alienos aut inutiles in civitate terrestri fieri. Nam etsi quandoque
coaetaneis suis non directe adsistunt, profundiore tamen modo eos in visceribus
Christi praesentes habent atque cum eis spiritualiter cooperantur, ut
aedificatio terrenae civitatis semper in Domino fundetur ad Ipsumque dirigatur,
ne forte in vanum laboraverint qui aedificant eam.[146]
Idcirco denique Sacra Synodus
confirmat et laudat viros ac mulieres, Fratres ac Sorores, qui in monasteriis,
vel in scholis et nosocomiis, vel in missionibus, constanti et humili
fidelitate in praedicta consecratione Sponsam Christi condecorant, omnibusque
hominibus generosa ac diversissima servitia praestant. [53]
47. Unusquisque autem ad
professionem consiliorum vocatus sedulo curet, ut in quam vocationem a Deo
vocatus est, in ea permaneat atque magis excellat, ad uberiorem Ecclesiae
sanctitatem, ad maiorem gloriam unius et indivisae Trinitatis, quae in Christo
et per Christum est omnis sanctitatis fons et origo.
CAPUT VII
De indole eschatologica Ecclesiae peregrinantis
eiusque unione cum Ecclesia coelesti
48. Ecclesia, ad quam in Christo
Iesu vocamur omnes et in qua per gratiam Dei sanctitatem acquirimus, nonnisi in
gloria coelesti consummabitur, quando adveniet tempus restitutionis omnium (cf.
Act. 3, 21) atque cum genere humano universus quoque mundus, qui intime cum
homine coniungitur et per eum ad finem suum accedit, perfecte in Christo
instaurabitur (cf. Eph. 1, 10; Col. 1, 20; 2 Pt. 3, 10-13).
Christus quidem exaltatus a
terra omnes traxit ad seipsum (cf. Io. 12, 32 gr.); resurgens ex mortuis (cf.
Rom. 6, 9) Spiritum suum vivificantem in discipulos immisit et per eum Corpus
suum quod est Ecclesia ut universale salutis sacramentum constituit; sedens ad
dexteram Patris continuo operatur in mundo ut homines ad Ecclesiam perducat
arctiusque per eam Sibi coniungat ac proprio Corpore et Sanguine illos
nutriendo gloriosae vitae suae faciat esse participes. Restitutio ergo quam
promissam exspectamus, iam incepit in Christo, provehitur in missione Spiritus
Sancti et per Eum pergit in Ecclesia in qua per fidem de sensu quoque vitae
nostrae temporalis edocemur, dum opus a Patre nobis in mundo commissum cum spe
futurorum bonorum ad finem perducimus et salutem nostram operamur (cf. Phil. 2,
12).
Iam ergo fines saeculorum ad nos
pervenerunt (cf. 1 Cor. 10, 11) et renovatio mundi irrevocabiliter est
constituta atque in hoc saeculo reali quodam modo anticipatur: etenim Ecclesia
iam in terris vera sanctitate licet imperfecta insignitur. Donec tamen fuerint
novi coeli et nova terra, in quibus iustitia habitat (cf. 2 Pt. 3, 13),
Ecclesia peregrinans, in suis sacramentis et institutionibus, quae ad hoc aevum
pertinent, portat figuram huius saeculi quae praeterit et ipsa inter creaturas
degit quae ingemiscunt et parturiunt usque adhuc et exspectant revelationem
filiorum Dei (cf. Rom. 8, 19-22).
Coniuncti ergo Christo in
Ecclesia et signati Spiritu Sancto «qui est [54] pignus hereditatis nostrae»
(Eph. 1, 14), vere filii Dei nominamur et sumus (cf. I Io. 3, 1), sed nondum
apparuimus cum Christo in gloria (cf. Col. 3, 4), in qua similes Deo erimus,
quoniam videbimus Eum sicut est (cf. I Io. 3, 2). Itaque «dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino» (2 Cor. 5, 6) et
primitias Spiritus habentes intra nos gemimus (cf. Rom. 8, 23) et cupimus esse
cum Christo (cf. Phil. 1, 23). Eadem autem caritate urgemur ut magis vivamus
Ei, qui pro nobis mortuus est et resurrexit (cf. 2 Cor. 5, 15).
Contendimus ergo in omnibus
placere Domino (cf. 2 Cor. 5, 9) et induimus armaturam Dei, ut possimus stare
adversus insidias diaboli et resistere in die malo (cf. Eph. 6, 13). Cum vero
nesciamus diem neque horam, monente Domino, constanter vigilemus oportet ut, expleto
unico terrestris nostrae vitae cursu (cf. Hebr. 9, 27), cum Ipso ad nuptias
intrare et cum benedictis connumerari mereamur (cf. Mt. 25, 31-46), neque sicut
servi mali et pigri (cf. Mt. 25, 26) iubeamur discedere in ignem aeternum (cf.
Mt. 25, 41), in tenebras exteriores ubi «erit fletus et stridor dentium» (Mt.
22, 13 et 25, 30). Etenim, antequam cum Christo glorioso regnemus, omnes nos
manifestabimur «ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis,
prout gessit sive bonum sive malum» (2 Cor. 5, 10) et in fine mundi «procedent
qui bona fecerunt in resurrectionem vitae, qui vero mala egerunt, in
resurrectionem iudicii» (Io. 5, 29; cf. Mt. 25, 46).
Existimantes proinde quod «non
sunt condignae passiones huius temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in
nobis» (Rom. 8, 18; cf. 2 Tim. 2, 11-12), fortes in fide exspectamus «beatam
spem et adventum gloriae magni Dei et Salvatoris nostri Iesu Christi» (Tit. 2,
13), «qui reformabit corpus humilitatis nostrae configuratum corpori claritatis
suae» (Phil. 3, 21) et qui veniet «glorificari in sanctis suis et admirabilis
fieri in omnibus, qui crediderunt» (2 Thess. 1, 10).
49. Donec ergo Dominus venerit
in maiestate sua et omnes Angeli cum eo (cf. Mt. 25, 31) et, destructa morte,
Illi subiecta fuerint omnia (cf. 1 Cor. 15, 26-27), alii e discipulis Eius in
terris peregrinantur, alii hac vita functi purificantur, alii vero
glorificantur intuentes «clare ipsum Deum trinum et unum, sicuti est»;[147]
omnes tamen, gradu quidem modoque diverso, in eadem Dei et proximi caritate
communicamus et eundem hymnum gloriae Deo nostro canimus. Universi enim [55]
qui Christi sunt, Spiritum Eius habentes, in unam Ecclesiam coalescunt et
invicem cohaerent in Ipso (cf. Eph. 4, 16). Viatorum igitur unio cum fratribus
qui in pace Christi dormierunt, minime intermittitur, immo secundum perennem
Ecclesiae fidem, spiritualium bonorum communicatione roboratur.[148]
Ex eo enim quod coelites intimius cum Christo uniuntur, totam Ecclesiam in
sanctitatem firmius consolidant, cultum, quem ipsa hic in terris Deo exhibet,
nobilitant ac multipliciter ad ampliorem eius aedificationem contribuunt (cf. 1
Cor. 12, 12-27).[149]
Nam in patriam recepti et praesentes ad Dominum (cf. 2 Cor. 5, 8), per Ipsum,
cum Ipso et in Ipso non desinunt apud Patrem pro nobis intercedere,[150]
exhibentes merita quae per unum Mediatorem Dei et hominum, Christum Iesum (cf.
1 Tim. 2, 5) in terris sunt adepti, Domino in omnibus servientes et adimplentes
ea quae desunt passionum Christi in carne sua pro Corpore Eius quod est
Ecclesia (cf. Col. 1, 24).[151]
Eorum proinde fraterna sollicitudine infirmitas nostra plurimum iuvatur.
50. Hanc communionem totius Iesu
Christi Mystici Corporis apprime agnoscens, Ecclesia viatorum inde a primaevis
christianae religionis temporibus, defunctorum memoriam magna cum pietate
excoluit[152] et, quia
«sancta et salubris est cogitatio pro defunctis exorare, ut a peccatis
solvantur» (2 Mach. 12, 46), etiam suffragia pro illis obtulit. Apostolos autem
et martyres Christi, qui sui sanguinis effusione supremum fidei et caritatis
testimonium dederant, in Christo arctius nobis coniunctos esse Ecclesia semper
credidit, eos simul cum Beata Virgine Maria et sanctis Angelis peculiari
affectu venerata est,[153]
eorumque intercessionis auxilium pie imploravit. Quibus mox adnumerati sunt
alii quoque qui Christi virginitatem et paupertatem pressius erant imitati[154]
et [56] tandem ceteri quos praeclarum virtutum christianarum exercitium[155]
ac divina charismata piae fidelium devotioni et imitationi commendabant.[156]
Dum enim illorum conspicimus
vitam qui Christum fideliter sunt secuti, nova ratione ad futuram Civitatem
inquirendam (cf. Hebr. 13, 14 et 11, 10) incitamur simulque tutissimam edocemur
viam qua inter mundanas varietates, secundum statum ac condicionem unicuique propriam,
ad perfectam cum Christo unionem seu sanctitatem pervenire poterimus.[157]
In vita eorum qui, humanitatis nostrae consortes, ad imaginem tamen Christi
perfectius transformantur (cf. 2 Cor. 3, 18), Deus praesentiam vultumque suum
hominibus vivide manifestat. In eis Ipse nos alloquitur, signumque nobis
praebet Regni sui,[158]
ad quod tantam habentes impositam nubem testium (cf. Hebr. 12, 1), talemque
contestationem veritatis Evangelii, potenter attrahimur. Nec tamen solius
exempli titulo coelitum memoriam colimus, sed magis adhuc ut totius Ecclesiae
unio in Spiritu roboretur per fraternae caritatis exercitium (cf. Eph. 4, 1-6).
Nam sicut christiana inter viatores communio propinquius nos ad Christum
adducit, ita consortium cum Sanctis nos Christo coniungit, a quo tamquam a
Fonte et Capite omnis gratia et ipsius Populi Dei vita promanat.[159]
Summopere ergo decet ut hos Iesu Christi amicos et coheredes, fratres quoque
nostros et benefactores eximios diligamus, debitas pro ipsis Deo rependamus
gratias,[160]
«suppliciter eos invocemus et ob beneficia impetranda a Deo per Filium eius
Iesum Christum, Dominum nostrum, qui solus noster Redemptor et Salvator est, ad
eorum orationes, opem auxiliumque confugiamus».[161]
Omne enim genuinum amoris testimonium coelitibus a nobis exhibitum, suapte
natura tendit ac terminatur ad Christum qui [57] est «corona Sanctorum omnium»[162]
et per Ipsum ad Deum qui est mirabilis in Sanctis suis et in ipsis
magnificatur.[163]
Nobilissima vero ratione unio
nostra cum Ecclesia coelesti actuatur, cum, praesertim in sacra Liturgia, in
qua virtus Spiritus Sancti per signa sacramentalia super nos agit, divinae
maiestatis laudem socia exsultatione concelebramus,[164]
et universi, in sanguine Christi ex omni tribu et lingua et populo et natione
redempti (cf. Apoc. 5, 9) atque in unam Ecclesiam congregati, uno cantico
laudis Deum unum et trinum magnificamus. Eucharisticum ergo sacrificium
celebrantes cultui Ecclesiae coelestis vel maxime iungimur communicantes et
memoriam venerantes in primis gloriosae semper Virginis Mariae, sed et beati
Ioseph et beatorum Apostolorum et Martyrum et omnium Sanctorum.[165]
51. Quam venerabilem maiorum
nostrorum fidem circa vitale consortium cum fratribus qui in gloria coelesti
sunt vel adhuc post mortem purificantur, magna cum pietate haec Sacrosancta
Synodus recipit et decreta Sacrorum Conciliorum Nicaeni II,[166]
Florentini[167] et
Tridentini[168] rursus
proponit. Simul autem pro pastorali sua sollicitudine omnes ad quos spectat
hortatur, ut si qui abusus, excessus vel defectus hic illicve irrepserint, eos
arcere aut corrigere satagant ac omnia ad pleniorem Christi et Dei laudem
instaurent. Doceant ergo fideles authenticum Sanctorum cultum non tam in actuum
exteriorum multiplicitate quam potius in intensitate amoris nostri actuosi
consistere, quo, ad maius nostrum et Ecclesiae bonum, Sanctorum quaerimus «et
conversatione exemplum et communione consortium, et intercessione subsidium».[169]
Ex altera vero parte instruant fideles nostram cum coelitibus conversationem,
dummodo haec in pleniore fidei luce concipiatur, nequaquam extenuare
latreuticum cultum, Deo Patri per Christum in Spiritu tributum, sed illum e
contra impensius ditare.[170]
[58]
Nam omnes qui filii Dei sumus et
unam familiam in Christo constituimus (cf. Hebr. 3, 6), dum in mutua caritate
et una sanctissimae Trinitatis laude invicem communicamus, intimae Ecclesiae
vocationi correspondemus et consummatae gloriae liturgiam praegustando
participamus.[171] Quando
enim Christus apparebit et gloriosa mortuorum resurrectio erit, claritas Dei
illuminabit coelestem Civitatem et eius lucerna erit Agnus (cf. Apoc. 21, 23).
Tunc tota Ecclesia sanctorum in summa caritatis beatitudine adorabit Deum et
«Agnum qui occisus est» (Apoc. 5, 12), una voce proclamans: «Sedenti in throno
et Agno: benedictio et honor et gloria, et potestas in saecula saeculorum»
(Apoc. 5, 13).
CAPUT VIII
De Beata Maria Virgine Deipara mysterio Christi et
Ecclesiae
I. Prooemium
52. Benignissimus et
sapientissimus Deus, mundi redemptionem complere volens, «ubi venit plenitudo
temporis, misit Filium suum factum ex muliere, ... ut adoptionem filiorum
reciperemus» (Gal. 4, 4-5). «Qui propter
nos homines et propter nostram salutem descendit de coelis, et incarnatus est
de Spiritu Sancto ex Maria Virgine».[172]
Quod salutis divinum mysterium nobis revelatur et continuatur in Ecclesia, quam
Dominus ut corpus suum constituit, et in qua fideles Christo Capiti adhaerentes
atque cum omnibus sanctis Eius communicantes, memoriam etiam venerentur oportet
«in primis gloriosae semper Virginis Mariae, Genitricis Dei et Domini nostri
Iesu Christi».[173]
53. Virgo enim Maria, quae
Angelo nuntiante Verbum Dei corde et corpore suscepit et Vitam mundo protulit,
ut vera Mater Dei ac Redemptoris agnoscitur et honoratur. Intuitu meritorum
Filii sui sublimiore modo redempta Eique arcto et indissolubili vinculo unita,
hoc summo munere ac dignitate ditatur ut sit Genitrix Dei Filii, ideoque [59]
praedilecta filia Patris necnon sacrarium Spiritus Sancti quo eximiae gratiae
dono omnibus aliis creaturis, coelestibus et terrestribus, longe antecellit.
Simul autem cum omnibus hominibus salvandis in stirpe Adam invenitur coniuncta,
immo «plane mater membrorum (Christi), ... quia cooperata est caritate ut
fideles in Ecclesia nascerentur, quae illius Capitis membra sunt».[174]
Quapropter etiam ut supereminens prorsusque singulare membrum Ecclesiae necnon
eius in fide et caritate typus et exemplar spectatissimum salutatur eamque
Catholica Ecclesia, a Spiritu Sancto edocta, filialis pietatis affectu tamquam
matrem amantissimam prosequitur.
54. Ideo Sacrosancta Synodus,
doctrinam de Ecclesia, in qua divinus Redemptor salutem operatur, exponens,
illustrare sedulo intendit tum munus Beatae Virginis in mysterio Incarnati
Verbi et Corporis Mystici, tum hominum redemptorum officia erga Deiparam, matrem
Christi et matrem hominum, maxime fidelium, quin tamen in animo habeat
completam de Maria proponere doctrinam, atque quaestiones labore theologorum
nondum ad plenam lucem perductas dirimere. Servantur itaque in suo iure
sententiae, quae in scholis catholicis libere proponuntur de Illa, quae in
Sancta Ecclesia locum occupat post Christum altissimum nobisque maxime
propinquum.[175]
II. De munere B.
Virginis in oeconomia salutis
55. Sacrae Litterae Veteris
Novique Testamenti et veneranda Traditio munus Matris Salvatoris in salutis
oeconomia modo magis magisque dilucido ostendunt et veluti conspiciendum
proponunt. Libri quidem Veteris Testamenti historiam salutis, qua Christi in
mundum adventus lento gradu praeparatur, describunt. Quae primaeva documenta, qualiter
in Ecclesia leguntur et sub luce ulterioris et plenae revelationis
intelliguntur, clarius pedetentim in lucem proferunt figuram mulieris, Matris
Redemptoris. Ipsa, sub hac luce, iam prophetice adumbratur in promissione,
lapsis in peccatum primis parentibus data, de victoria super serpentem (cf.
Gen. 3, 15). Similiter haec est Virgo quae
concipiet et pariet Filium, cuius nomen vocabitur Emmanuel (cf. Is. 7, 14;
coll. Mi., 5, 2-3; Mt. 1, 22-23). Ipsa
praecellit inter humiles ac pauperes [60] Domini, qui salutem cum fiducia ab Eo
sperant et accipiunt. Cum Ipsa tandem praecelsa Filia Sion, post diuturnam
exspectationem promissionis, complentur tempora et nova instauratur Oeconomia,
quando Filius Dei humanam naturam ex ea assumpsit, ut mysteriis carnis suae
hominem a peccato liberaret.
56. Voluit autem misericordiarum
Pater, ut acceptatio praedestinatae matris incarnationem praecederet, ut sic,
quemadmodum femina contulit ad mortem, ita etiam femina conferret ad vitam.
Quod praecellentissime valet de Matre Iesu, quae ipsam Vitam, omnia renovantem,
mundo effudit, et a Deo donis tanto munere dignis praedita est. Unde nil mirum
apud Sanctos Patres usum invaluisse quo Deiparam appellarunt totam sanctam et
ab omni peccati labe immunem, quasi a Spiritu Sancto plasmatam novamque
creaturam formatam.[176]
Singularis prorsus sanctitatis splendoribus a primo instante suae conceptionis
ditata, Nazarethana Virgo ab Angelo nuntiante, Dei mandato, ut «gratia plena»
salutatur (cf. Lc. 1, 28), et coelesti nuntio ipsa respondet: «Ecce Ancilla
Domini, fiat mihi secundum verbum tuum» (Lc. 1, 38). Ita Maria filia Adam,
verbo divino consentiens, facta est Mater Iesu, ac salvificam voluntatem Dei,
pleno corde et nullo retardata peccato, complectens, semetipsam ut Domini
ancillam personae et operi Filii sui totaliter devovit, sub Ipso et cum Ipso,
omnipotentis Dei gratia, mysterio redemptionis inserviens. Merito igitur SS.
Patres Mariam non mere passive a Deo adhibitam, sed libera fide et oboedientia
humanae saluti cooperantem censent. Ipsa enim, ut
ait S. Irenaeus, «oboediens et sibi et universo generi humano causa facta est
salutis».[177] Unde non
pauci Patres antiqui in praedicatione sua cum eo libenter asserunt: «Hevae
inoboedientiae nodum solutionem accepisse per oboedientiam Mariae; quod
alligavit virgo Heva per incredulitatem, hoc virginem Mariam solvisse per
fidem»;[178] et
comparatione cum Heva instituta, Mariam [61] «matrem viventium» appellant,[179]
saepiusque affirmant: «mors per Hevam, vita per Mariam».[180]
57. Haec autem Matris cum Filio
in opere salutari coniunctio a tempore virginalis conceptionis Christi ad Eius
usque mortem manifestatur; in primis quidem cum Maria, exsurgens cum
festinatione ad visitandam Elisabeth, ab ea ob fidem suam in salutem promissam
beata salutatur et praecursor in sinu matris exsultavit (cf. Lc. 1, 41-45); in
nativitate vero, cum Deipara Filium suum primogenitum, qui virginalem eius
integritatem non minuit sed sacravit,[181] pastoribus et Magis laetabunda ostendit.
Cum autem Eum in templo, dono pauperum oblato, Domino
praesentavit, audivit Simeonem simul praenuntiantem Filium futurum
contradictionis signum et matris animam gladium pertransiturum, ut revelarentur
ex multis cordibus cogitationes (cf. Lc. 2, 34-35). Puerum Iesum deperditum ac
cum dolore quaesitum, parentes eius in templo invenerunt in his quae Patris
Eius erant occupatum; verbumque Filii non intellexerunt. Mater vero Eius omnia
haec in corde suo meditabunda conservabat (cf. Lc. 2, 41-51).
58. In vita publica Iesu, Mater
Eius signanter apparet, in initio quidem, cum ad nuptias in Cana Galilaeae,
misericordia permota, initium signorum Iesu Messiae intercessione sua induxit
(cf. Io. 2, 1, 11). In decursu praedicationis Eius suscepit verba, quibus
Filius, Regnum ultra rationes et vincula carnis et sanguinis extollens,
audientes et custodientes verbum Dei, sicut ipsa fideliter faciebat (cf. Lc. 2,
19 et 51), beatos proclamavit (cf. Mc. 3, 35; Lc. 11, 27-28). Ita etiam B.
Virgo in peregrinatione fidei processit, suamque unionem cum Filio fideliter
sustinuit usque ad crucem, ubi non sine divino consilio stetit (cf. Io. 19,
25), vehementer cum Unigenito suo condoluit et sacrificio Eius se materno animo
sociavit, victimae de se genitae immolationi amanter consentiens; ac demum ab
eodem Christo Iesu in cruce moriente [62] uti mater discipulo, hisce verbis
data est: Mulier, ecce filius tuus (cf. Io. 19, 26-27).[182]
59. Cum vero Deo placuerit
humanae salutis sacramentum non ante solemniter manifestare quam promissum a
Christo Spiritum effunderet, Apostolos videmus ante diem Pentecostes
«perseverantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria Matre Iesu et
fratribus Eius» (Act. 1, 14), Mariam quoque precibus suis implorantem donum
Spiritus, qui in Annuntiatione ipsam iam obumbraverat. Denique Immaculata Virgo,
ab omni originalis culpae labe praeservata immunis,[183]
expleto terrestris vitae cursu, corpore et anima ad coelestem gloriam assumpta
est,[184]
ac tamquam universorum Regina a Domino exaltata, ut plenius conformaretur Filio
suo, Domino dominantium (cf. Apoc. 19, 16) ac peccati mortisque victori.[185]
III. De Beata
Virgine et Ecclesia
60. Unicus est Mediator noster
secundum verba Apostoli: «Unus enim Deus, unus et mediator Dei et hominum homo
Christus Iesus, qui dedit redemptionem semetipsum pro omnibus» (1 Tim. 2, 5-6).
Mariae autem maternum munus erga homines hanc Christi unicam mediationem nullo
modo obscurat nec minuit, sed virtutem eius ostendit. Omnis enim salutaris
Beatae Virginis influxus in homines non ex aliqua rei necessitate, sed ex
beneplacito divino exoritur et ex superabundantia meritorum Christi profluit,
Eius mediationi innititur, ab illa omnino dependet, ex eademque totam virtutem
haurit; unionem autem immediatam credentium cum Christo nullo modo impedit sed
fovet. [63]
61. Beata Virgo, ab aeterno una
cum divini Verbi incarnatione tamquam Mater Dei praedestinata, divinae
Providentiae consilio, his in terris exstitit alma divini Redemptoris Mater,
singulariter prae aliis generosa socia, et humilis ancilla Domini. Christum
concipiens, generans, alens, in templo Patri sistens, Filioque suo in cruce
morienti compatiens, operi Salvatoris singulari prorsus modo cooperata est,
oboedientia, fide, spe et flagrante caritate, ad vitam animarum supernaturalem
restaurandam. Quam ob causam mater nobis in ordine
gratiae exstitit.
62. Haec autem in gratiae oeconomia
maternitas Mariae indesinenter perdurat, inde a consensu quem in Annuntiatione
fideliter praebuit, quemque sub cruce incunctanter sustinuit, usque ad
perpetuam omnium electorum consummationem. In coelis enim assumpta salutiferum
hoc munus non deposuit, sed multiplici intercessione sua pergit in aeternae
salutis donis nobis conciliandis.[186]
Materna sua caritate de fratribus Filii sui adhuc peregrinantibus necnon in
periculis et angustiis versantibus curat, donec ad felicem patriam perducantur.
Propterea B. Virgo in Ecclesia titulis Advocatae, Auxiliatricis, Adiutricis,
Mediatricis invocatur.[187]
Quod tamen ita intelligitur, ut dignitati et efficacitati Christi unius
Mediatoris nihil deroget, nihil superaddat.[188] Nulla enim creatura cum Verbo incarnato ac Redemptore connumerari
umquam potest; sed sicut sacerdotium Christi variis modis tum a ministris tum a
fideli populo participatur, et sicut una bonitas Dei in creaturis modis
diversis realiter diffunditur, ita etiam unica mediatio Redemptoris non
excludit, sed suscitat variam apud creaturas participatam ex unico fonte
cooperationem.
Tale autem munus subordinatum Mariae
Ecclesia profiteri non dubitat, iugiter experitur et fidelium cordi commendat, ut hoc materno fulti praesidio
Mediatori ac Salvatori intimius adhaereant. [64]
63. Beata autem Virgo divinae
maternitatis dono et munere, quo cum Filio Redemptore unitur, suisque
singularibus gratiis et muneribus, etiam cum Ecclesia intime coniungitur:
Deipara est Ecclesiae typus, ut iam docebat S. Ambrosius, in ordine scilicet
fidei, caritatis et perfectae cum Christo unionis.[189]
In mysterio enim Ecclesiae, quae et ipsa iure mater vocatur et virgo, Beata
Virgo Maria praecessit, eminenter et singulariter tum virginis tum matris
exemplar praebens.[190]
Credens enim et oboediens, ipsum Filium Patris in terris genuit, et quidem viri
nescia, Spiritu Sancto obumbrata, tamquam nova Heva, non serpenti antiquo, sed
Dei nuntio praestans fidem, nullo dubio adulteratam. Filium autem peperit, quem
Deus posuit primogenitum in multis fratribus (cf. Rom. 8, 29), fidelibus nempe,
ad quos gignendos et educandos materno amore cooperatur.
64. Iamvero Ecclesia, eius
arcanam sanctitatem contemplans et caritatem imitans, voluntatemque Patris
fideliter adimplens, per verbum Dei fideliter susceptum et ipsa fit mater:
praedicatione enim ac baptismo filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo
natos, ad vitam novam et immortalem generat. Et ipsa est virgo, quae fidem
Sponso datam integre et pure custodit, et imitans Domini sui Matrem, virtute
Spiritus Sancti, virginaliter servat integram fidem, solidam spem, sinceram
caritatem.[191]
65. Dum autem Ecclesia in
Beatissima Virgine ad perfectionem iam pertingit, qua sine macula et ruga
existit (cf. Eph. 5, 27), christifideles adhuc nituntur, ut devincentes
peccatum in sanctitate crescant; ideoque oculos suos ad Mariam attollunt, quae
toti electorum communitati tamquam exemplar virtutum praefulget. Ecclesia de Ea
pie recogitans Eamque in lumine Verbi hominis facti contemplans, in summum
incarnationis mysterium venerabunda penitius intrat, Sponsoque suo magis
magisque conformatur. Maria enim, quae, in historiam salutis intime ingressa,
maxima fidei placita in se quodammodo unit et reverberat, dum praedicatur et
colitur, ad Filium suum Eiusque sacrificium atque [65] ad amorem Patris
credentes advocat.
Ecclesia vero, gloriam Christi
prosequens, praecelso suo Typo similior efficitur, continuo progrediens in
fide, spe et caritate, ac divinam voluntatem in omnibus quaerens et obsequens.
Unde etiam in opere suo apostolico Ecclesia ad Eam merito respicit, quae genuit
Christum, ideo de Spiritu Sancto conceptum et de Virgine natum, ut per
Ecclesiam in cordibus quoque fidelium nascatur et crescat. Quae Virgo in sua vita
exemplum exstitit materni illius affectus, quo cuncti in missione apostolica
Ecclesiae cooperantes ad regenerandos homines animentur oportet.
IV. De cultu
Beatae Virginis in Ecclesia
66. Maria, per gratiam Dei post
Filium prae omnibus angelis et hominibus exaltata, utpote sanctissima Dei
Mater, quae mysteriis Christi interfuit, speciali cultu ab Ecclesia merito
honoratur. Et sane ab antiquissimis temporibus Beata Virgo sub titulo
«Deiparae» colitur, sub cuius praesidium fideles in cunctis periculis et
necessitatibus suis deprecantes confugiunt.[192]
Inde praesertim ab Ephesina Synodo cultus Populi Dei erga Mariam mirabiliter
crevit in veneratione et dilectione, in invocatione et imitatione, secundum
ipsius verba prophetica: «Beatam me dicent omnes generationes, quia fecit mihi
magna qui potens est» (Lc. 1, 48-49). Qui cultus, prout in Ecclesia semper
exstitit, singularis omnino quamquam est, essentialiter differt a cultu
adorationis, qui Verbo incarnato aeque ac Patri et Spiritui Sancto exhibetur,
eidemque potissimum favet. Variae enim formae pietatis erga Dei Genitricem,
quas Ecclesia intra limites sanae et orthodoxae doctrinae, pro temporum et
locorum conditionibus et pro indole ingenioque fidelium approbavit, id
efficiunt ut dum Mater honoratur, Filius, propter quem omnia (cf. Col. 1,
15-16) et in quo aeterno Patri «complacuit omnem plenitudinem inhabitare» (Col.
1, 19), rite noscatur, ametur, glorificetur, Eiusque mandata serventur.
67. Hanc catholicam doctrinam Sacrosancta Synodus
consulto docet, simulque omnes Ecclesiae filios admonet, ut cultum, praesertim
liturgicum, erga Beatam Virginem generose foveant, praxes autem et exercitia
pietatis erga Eam saeculorum cursu a Magisterio commendata magni [66] faciant
et ea quae anteactis temporibus de cultu imaginum Christi, Beatae Virginis et
Sanctorum decreta fuere, religiose servent.[193]
Theologos autem verbique divini praecones enixe exhortatur, ut aeque ab omni
falsa superlatione, quemadmodum et a nimia mentis angustia, in singulari
Deiparae dignitate consideranda sedulo abstineant.[194]
Studium Sacrae Scripturae, Sanctorum Patrum et Doctorum Ecclesiaeque
liturgiarum sub ductu Magisterii excolentes, recte illustrent munera et
privilegia Beatae Virginis, quae semper Christum spectant, totius veritatis,
sanctitatis et pietatis originem. Sedulo arceant quaecumque sive in dictis sive
in factis fratres seiunctos vel alios quoscumque in errorem circa veram
Ecclesiae doctrinam inducere possent. Meminerint porro fideles veram devotionem
neque in sterili et transitorio affectu, neque in vana quadam credulitate
consistere, sed a vera fide procedere, qua ad Dei Genitricis excellentiam
agnoscendam adducimur, et ad filialem erga Matrem nostram amorem eiusque
virtutum imitationem excitamur.
V. Maria, signum
certae spei et solatii peregrinanti Populo Dei
68. Interim autem Mater Iesu,
quemadmodum in coelis corpore et anima iam glorificata, imago et initium est
Ecclesiae in futuro saeculo consummandae, ita his in terris, quoadusque
advenerit dies Domini (cf. 2 Pt. 3, 10), tamquam signum certae spei et solatii
peregrinanti Populo Dei praelucet.
69. Sacrosanctae huic Synodo
magnum affert gaudium et solatium, etiam inter fratres seiunctos non deesse,
qui Matri Domini ac Salvatoris debitum afferunt honorem, speciatim apud Orientales,
qui ad cultum Deiparae semper Virginis fervido impulsu ac devoto animo
concurrunt.[195] Universi
christifideles supplicationes instantes ad Matrem Dei et Matrem hominum
effundant, ut Ipsa, quae primitiis Ecclesiae precibus suis adstitit, nunc
quoque in coelo super omnes Beatos et Angelos exaltata, in omnium Sanctorum
Communione apud Filium suum intercedat, donec cunctae familiae populorum, sive
quae christiano [67] nomine decorantur, sive quae Salvatorem suum adhuc
ignorant, cum pace et concordia in unum Populum Dei feliciter congregentur, ad
gloriam Sanctissimae et individuae Trinitatis.
Haec omnia et singula quae in
hac Constitutione dogmatica edicta sunt placuerunt Sacrosancti Concilii
Patribus. Et Nos, Apostolica a Christo Nobis tradita potestate, illa una cum
Venerabilibus Patribus, in Spiritu Sancto approbamus, decernimus ac statuimus
et quae ita synodaliter statuta sunt ad Dei gloriam promulgari iubemus.
Romae, apud S. Petrum die XXI mensis Novembris anno
MCMLXIV.
Ego PAULUS Catholicae Ecclesiae Episcopus
Subsequuntur Patrum subsignationes. [67-71]
Ex Actis Ss. Oecumenici
Concilii Vaticani II
NOTIFICATIONES
Factae ab Exc.mo Secretario Generali Ss. Concilii in
Congregatione Generali CXXIII diei XVI nov. MCMLXIV
Quaesitum est quaenam esse
debeat qualificatio theologica doctrinae, quae in Schemate de Ecclesia
exponitur et suffragationi subicitur.
Commissio Doctrinalis quaesito
responsionem dedit, in expendendis Modis spectantibus ad caput tertium Schematis
de Ecclesia, hisce verbis:
«Ut de se patet, textus Concilii
semper secundum regulas generales, ab omnibus cognitas, interpretandus est».
Qua occasione Commissio
Doctrinalis remittit ad suam Declarationem 6 martii 1964, cuius textum hic
transcribimus:
«Ratione habita moris
conciliaris ac praesentis Concilii finis pastoralis, haec S. Synodus ea tantum
de rebus fidei vel morum ab Ecclesia tenenda definit, quae ut talia aperte ipsa
declaraverit.
«Cetera autem, quae S. Synodus
proponit, utpote Supremi Ecclesiae Magisterii doctrinam, omnes ac singuli
christifideles excipere et amplecti debent iuxta ipsius S. Synodi mentem, quae
sive ex subiecta materia sive ex dicendi ratione innotescit, secundum normas
theologicae interpretationis».
Superiore dein Auctoritate
communicatur Patribus nota explicativa praevia ad Modos circa caput tertium
Schematis de Ecclesia, ad cuius notae mentem atque sententiam explicari et
intelligi debet doctrina in eodem capite tertio exposita.
NOTA EXPLICATIVA PRAEVIA
Commissio statuit expensioni Modorum sequentes observationes generales
praemittere.
1º Collegium non intelligitur sensu stricte iuridico, scilicet de coetu
aequalium, qui potestatem suam praesidi suo demandarent, sed de coetu stabili,
cuius structura et auctoritas ex Revelatione deduci debent. Quapropter in
Responsione ad Modum 12 explicite de Duodecim dicitur quod Dominus eos
constituit «ad modum collegii seu coetus stabilis». Cf. etiam Mod. 53, c. - Ob
eandem rationem, de Collegio Episcoporum passim etiam adhibentur vocabula Ordo
vel Corpus. Parallelismus inter Petrum ceterosque Apostolos ex una parte, et
Summum Pontificem et Episcopos ex altera parte, non implicat transmissionem
potestatis extraordinariae Apostolorum ad successores eorum, neque, uti patet,
aequalitatem inter Caput et membra Collegii, sed solam proportionalitatem inter
primam relationem (Petrus - Apostoli) et alteram (Papa - Episcopi). Unde
Commissio statuit scribere in n. 22: non eadem sed pari ratione. Cf. Modum 57.
2º Aliquis fit membrum Collegii vi consecrationis episcopalis et communione
hierarchica cum Collegii Capite atque membris. Cf. n. 22, § 1 in fine. In
consecratione datur ontologica participatio sacrorum munerum, ut indubie
constat ex Traditione, etiam liturgica. Consulto adhibetur vocabulum munerum,
non vero potestatum, quia haec ultima vox de potestate ad actum expedita
intelligi posset. Ut vero talis expedita potestas habeatur, accedere debet
canonica seu iuridica determinatio per auctoritatem hierarchicam. Quae
determinatio potestatis consistere potest in concessione particularis officii
vel in assignatione subditorum, et datur iuxta normas a suprema auctoritate
adprobatas. Huiusmodi ulterior norma ex natura rei requiritur, quia agitur de
muneribus quae a pluribus subiectis, hierarchice ex voluntate Christi
cooperantibus, exerceri debent.
Evidens est quod haec «communio» in vita Ecclesiae secundum adiuncta
temporum applicata est, priusquam in iure velut codificata fuerit.
Quapropter signanter dicitur, requiri hierarchicam communionem cum
Ecclesiae Capite atque membris. Communio est notio quae in antiqua Ecclesia
(sicut etiam hodie praesertim in Oriente) in magno honore habetur. Non intelligitur autem
de vago quodam affectu, sed de realitate organica, quae iuridicam formam exigit
et simul caritate animatur. Unde Commissio, fere unanimi consensu, scribendum esse
statuit: «in hierarchica communione». Cf. Modum 40 et etiam illa quae dicuntur
de missione canonica, sub n. 24.
Documenta recentiorum Summorum Pontificum circa iurisdictionem Episcoporum
interpretanda sunt de hac necessaria determinatione potestatum.
3º Collegium, quod sine Capite non datur, dicitur: «subiectum quoque
supremae ac plenae potestatis in universam Ecclesiam existere». Quod necessario
admittendum est, ne plenitudo potestatis Romani Pontificis in discrimen
poneretur. Collegium enim necessario et semper Caput suum cointelligit, quod in
Collegio integrum servat suum munus Vicarii Christi et Pastoris Ecclesiae
universalis. Aliis verbis distinctio non est inter Romanum Pontificem et
Episcopos collective sumptos, sed inter Romanum Pontificem seorsim et Romanum
Pontificem simul cum Episcopis. Quia vero Summus Pontifex est Caput Collegii,
ipse solus quosdam actus facere potest, qui Episcopis nullo modo competunt, v.
gr. Collegium
convocare et dirigere, normas actionis approbare, etc. Cf. Modum 81. Ad iudicium Summi
Pontificis, cui cura totius gregis Christi commissa est, spectat, secundum
necessitates Ecclesiae decursu temporum variantes, determinare modum quo haec
cura actuari conveniat, sive modo personali, sive modo collegiali. Romanus
Pontifex ad collegiale exercitium ordinandum, promovendum, approbandum, intuitu
boni Ecclesiae, secundum propriam discretionem procedit.
4º Summus Pontifex, utpote Pastor Supremus Ecclesiae, suam potestatem omni
tempore ad placitum exercere potest, sicut ab ipso suo munere requiritur.
Collegium vero, licet semper exsistat, non propterea permanenter actione
stricte collegiali agit, sicut ex Traditione Ecclesiae constat. Aliis verbis
non semper est «in actu pleno», immo nonnisi per intervalla actu stricte
collegiali agit et nonnisi consentiente Capite. Dicitur autem «consentiente
Capite», ne cogitetur de dependentia velut ab aliquo extraneo; terminus
«consentiens» evocat e contra communionem inter Caput et membra, et implicat
necessitatem actus qui Capiti proprie competit. Res affirmatur explicite in n.
22, § 2 et explicatur ibid., in fine. Formula negativa «nonnisi» omnes casus
comprehendit: unde evidens est quod normae a suprema Auctoritate approbatae
semper observari debent. Cf. Modum 84.
In omnibus autem apparet quod agitur de coniunctione Episcoporum cum Capite
suo, numquam vero de actione Episcoporum independenter a Papa. In quo casu,
deficiente actione Capitis, Episcopi agere ut Collegium nequeunt, sicut ex
notione «Collegii» patet. Haec hierarchica communio omnium Episcoporum cum
Summo Pontifice in Traditione certe solemnis est.
N. B. Sine communione hierarchica munus sacramentale-ontologicum, quod
distinguendum est ab aspectu canonico-iuridico, exerceri non potest. Commissio
autem censuit non intrandum esse in quaestiones de liceitate et validitate,
quae relinquuntur disceptationi theologorum, in specie quod attinet ad
potestatem quae de facto apud Orientales seiunctos exercetur, et de cuius
explicatione variae exstant sententiae»
+ Pericles Felici
Archiepiscopus tit. Samosatensis
Ss. Oecumenici Concilii Vaticani II
Secretarius Generalis
[9] Cf. LEO
XIII, Litt. Encycl.
Sapientiae christianae, 10 ian. 1890: ASS 22 (1889-90), P. 392. ID., Epist.
Encycl. Satis cognitum, 29 iun. 1896: ASS 28 (1895-96), PP. 710 et 724 SS. PIUS
XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, l. c., pp. 199-200.
[10] Cf. PIUS XII, Litt. Encycl.
Mystici Corporis, l. c., p. 221 ss. ID., Litt. Encycl. Humani generis, 12 aug.
1950: AAS 42 (1950), p. 571.
|